2018 Truva (Troia) Yılı

Homeros’un “ Ebedi mavilikler ülkesi “ olarak adlandırdığı antik Ege uygarlığının merkezi Çanakkale’de bulunan efsanevi kent Truva  (Troia), 1998 yılında UNESCO’nun Dünya Mirası listesine alınmıştı.  2018 , bu önemli gelişmenin 20. yılı olması nedeniyle Truva Yılı adı altında büyük etkinliklerle kutlanıyor. Antik kentin yakınında inşa edilen ve açılışının önümüzdeki Haziran ayında olması beklenen yeni müzenin, Truva’nın gerçek ile hayalin karıştığı öyküsünü mitolojik, arkeolojik, coğrafi ve tarihi açılardan anlatan çağdaş biçimde tasarlanmış bir yapı olması, şimdiden meraklılarını heyecanlandırıyor.

Anadolulu ozan Homeros, M.Ö. 8. yüzyılda yazdığı “ İlyada ve Odessa “ adlı ünlü destanında kendi döneminden 4 ila 5 yüzyıl önce Akalar ve Truvalılar arasında “ aşk “ yüzünden çıkan büyük bir savaşı anlatıyordu. Bu kanlı savaş 10 yıl sürer ve İlyada bu savaşın çok ilginç olan son 51 gününden söz eder.  Savaşın görünürdeki tetikleyicisi, Truvalı Paris’in aşık olduğu Sparta Kralı Menelaos’un karısı Helen’i kaçırması sonucu Akalılar’ın (Yunanlılar -) Truva kentine saldırmasıdır. Oysa savaşın gerçek nedeni bir “kadın meselesinden” çok, Karadeniz ve Anadolu’nun uçsuz bucaksız zenginliklerine bağlanan yolun en stratejik kalesi olan Truva’yı ele geçirmektir. 10 yıl süren savaşın başarıya ulaşmaması nedeniyle yeni bir taktik düşünen Akalılar, kentin içine hileyle soktukları büyük bir tahta ata saklanan askerlerinin gece açığa çıkarak Truvalıları kılıçtan geçirmesi sonucu zafere ulaşırlar. Aslında bu yapılan, savaşı da aşan düpedüz acımasız bir katliamdır.

Efsaneden gerçeğe dönerek Truva’nın arkeolojik araştırmalar geçmişine bakarsak, Heinrich Schliemann ismi ön plana çıkıyor. Schliemann ticaret yoluyla büyük servet kazanmış bir Alman’dı. Çocukluğu Truva’yı ve hazinelerini bulmak düşleri ile geçti. 1868’de çıktığı Yunanistan ve Anadolu gezisinin asıl amacı Truva’nın izini sürmekti. Bir dizi bürokratik ve malî engelleri aştıktan sonra 1871’de Hisarlık Tepesi’nde kazılara başladı. 1873 yılında Kral Priamos’a ait olduğunu düşündüğü 8831 parçadan oluşan hazineyi buldu. Masum bir hayalci olmaktan çıkıp çıkarları için herşeyi yapabilecek bir hırs küpüne bürünen Schliemann, kazılarda kendisine eşlik eden karısı Sophia’nın da yardımıyla  Truva hazinesini Osmanlı yetkililerini atlatarak karısının ülkesi Yunanistan’a kaçırdı. Sophia Schliemann’ın antik gerdanlıkları ve takıları kendi çeyiziymiş gibi takıp takıştırarak fotoğrafçıya verdiği poz, arkeoloji kitaplarının gediklisidir.  1877’de buluntular ilk kez Londra’da sergilendi. Daha sonra hazineler Berlin’e nakledildi, 1939’a kadar orada sergilendi. 2. Dünya Savaşı patlayınca, hazineler korunmak adına bilinmeyen bir mahzene yollandı, 1946’da savaş bitiminde ise hazinenin yerinde yeller esiyordu. Truva Hazinesi 1994 yılında Moskova’da Puşkin Müzesi’nde ortaya çıktı. Türkiye bu tarihten sonra hazinelerin gerçek sahibi Anadolu topraklarıdır teziyle Rusya’dan hazineyi talep etti. Halen bu başvuru için olumlu sonuç alınamamıştır. 

Truva’ya orijinal bir perspektifi , 2006’da yazdığı ve çok popüler olan “Son Truvalılar” kitabı ile önemli tarihçilerimizden Sinan Meydan getirmiştir. Truvalılar’ın kökeninin uluslararası bilimsel kanıtlarla Türkler’e uzandığını savunan Meydan, bu görüşü dile getiren Mustafa Kemal Atatürk’ün 1930’larda geliştirdiği “Türk Tarih Tezi”ni detaylı irdeleyerek oldukça ilginç bir açılım sunuyor. 1915 Çanakkale Savaşı ve Truva Savaşı arasındaki şaşırtıcı benzerlikleri gün ışığına çıkarıyor.  İstanbul’un fethi ile Fatih Sultan Mehmet’i ve Çanakkale & Dumlupınar Zaferleri ile Atatürk’ü Son Truvalılar olarak nitelendiriyor ve ikisinin de Truva’ya hayatları boyunca önem verip ziyaretler yaptıklarını ve yine ikisinin de “ Truva’nın intikamını aldık “ dediklerini belirtiyor.  Truvalılar’ın ırkî veya kültürel Türk kökenleri ile bizlerin 7000 yıllık bir Anadolu geçmişimiz olabileceğini ve özetle 1071’de Anadolu’ya gelmemiz efsanesi ile Batı’nın ekmeğine yağ sürdüğümüzü, işte bu nedenlerle Fatih Sultan Mehmet ve Atatürk’ün kendilerini Truva ile özdeşleştirdiklerini vurguluyor. “Son Truvalılar” kitabını mutlaka okumanızı öneriyorum.

Umarım 2018 Truva Yılı etkinlikleri , hem yabancı hem de yerli turizmi şaha kaldıracak şekilde büyük ses getirir ve milyonlarca turisti Çanakkale’ye çekebilir. Çalınan tüm hazinelerin birgün gerçek sahibi Truva’ya hakkıyla dönmesini diliyorum. Ve bu dönüş gerçekleşirse hissediyorum ki Truva’nın Hektor gibi gerçek kahramanlarının, destanında Yunanistan’dan gelen Akalar’a  karşı savaşan Anadolulu Truvalılar’ı destekleyen İzmirli Homeros’un , Son Truvalılar Fatih’in ve Atatürk’ün ruhları huzur bulacaktır.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1)     Bütün Dünya / Başkent Üniversitesi Kültür Yayını - Mart 2018

2)     Son Truvalılar / Sinan Meydan / İnkılâp Kitabevi – 4. Baskı