Atatürk'ün Elçileri

İnsanlar, bildiği kadar, yetiştiği, yaşadığı ve  gördüğü bilgiler kadar söz ve söylemlerde bulunmalı konuşmalı. Büyük sözler, söylemler altında ezilmemeli, hak ettiğini istemeli, hak etmediğini dilememeli. Çerçevenin dışını çıkmak kişiyi tarihle yüzleştirir. İnsan’ı mahcubiyete götürür.

Geçmiş yıllarda Dışişleri Bakanlığı meslek memurluğu sözlü sınavı yapılırken İçeri girmek için sıra bekleyen adaylardan biri diğer arkadaşlarına yaşamışçasına, görmüşçesine, emincesine” Cumhuriyetin ilk yıllarında Dışişleri Bakanlığını yurt dışında temsil eden Elçiler için istasyondan adam topluyorlarmış, Kravatlı birisi trenden inince hemen yakalayıp” gel seni Hariciyeci yapalım diyorlarmış ne imtihan edilirmiş ne de diploma sorulurmuş. Bir kaç zaman sonra buyurun sizi filan yere Elçi yaptık diyorlarmış.

Aday memurlardan bazıları desene biz boşuna geldik, bazıları da hadi anlat nasıl oluyormuş bir daha anlat. Çemberi aşan sözcü bilmezdi ki karşısına Cumhuriyet ve Tarih çıkacak. Cumhuriyeti kuran Atatürk’ün olduğu bir dönemde İstasyondan Elçilik için adam toplanır mı?

Büyük Elçi, Türk Tarih Kurumu üyesi Sayın Bilâl N Şimşir bir yazısın da şöyle anlatıyor. Doğrusu bu sözlerin sarfına üzüldük. Henüz dün kurulan Cumhuriyetin çocuklarıyız. Nasıl olur Dışişleri Bakanlığını yurt dışında temsil için adam bulunmaz da istasyonlardan adam toplanırmış. Bu sözler çok zorumuza gitmişti. Bunu öğrenmek lazımdı. “Kimler ola ki o gar devşirmeleri” “ Kimlerdi acaba Cumhuriyetin ilk Elçiler, Atatürk’ün Elçileri.

Yahya Kemal’in söylediği gibi “ Tarihimiz resimsizdir” Ancak “ Tarihimiz isimlidir “ O günlerde Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ” Zoraki Diplomat “ isimli kitabı henüz yeni çıkmıştı kitabı okuyunca Atatürk zamanında Elçi veya Büyükelçi ünvanıyla 38 kişi seçilmiş ve bunlardan 26 kişi çeşitli yerlerde 26 merkezde görev almıştı.

Kimlerdi bu istasyondan toplanan adamlar, kimlerdi o gar devşirmeleri.

Mehmet Enis Akaygen, / Ali Haydar Aktay, Muhittin Akyüz, / Mehmet Şevki Alban, / Zekai Apaydın, Hamdi Arpağ, / Nebil Batı, / Hüseyin Ragıp Baydur, / Yusuf Hikmet Bayur, / Ali Şevki Berker, / Yahya Kemal Bayatlı, / Tevik Bıyıkoğlu, / Alie Fuat Cebesoy, / Hüseyin Vasıf Çınar, / Suat Davaz, / Behiç Erkin, / Mehmet Münir Ertegün, / Menduh Şevket Esendal, / Cevat Ezine, / Rıdvanbeyoğlu Hüsrev Gerede, / Yakup Kadri Osmanoğlu, / Tevfik Kamil Koperler, / Ragıp Raif Kösearif, / Hasan Vasfi Menteş, / Ahmet Muhtar Mollaoğlu, / Ali Fethi Okyar, / İbrahim Tali Öngören, / Kemalettin Sami, / Hamdullah Suphi Tanrıöver, / Cemal Hüsnü Taray, / Ahmet Ferit Tek, / Tahir Lütfi Tokay, / Mehmet Sabri Toprak, / Hulisi Fuat Tokay, / Ali Türk Geldi, / Fahrettin Türkkan, / Reşen Eşref Ünaydın, / Ahmet Cavit Üstün.

İşte Yurt dışında Atatürk Türkiye’sinin dış politikasını yürütenler, uygulayanlar bu insanlardı,

Atatürk bu kişilere güveniyorum” mealinde güven mektubu vermişti.

Bu 38 kişinin nereden, hangi gardan ya da istasyondan toplandıkları ise aşağıdaki şekildedir.

Harbiyeden ( 8 ) kişi, Mülkiyeden ( 7 )  kişi, Hukuktan ( 7 )  kişi, Yurt dışından ( 7 )  kişi

Tıbbiyeden ( 2 )  kişi, Edebiyattan ( 1  )  kişi, Galatasaraydan ( 2 )  kişi, İdadiye’den ( 1 )  kişi,

Özel öğrenim ( 1 )  kişi, Bilinmeyen ( 2 )  kişi  Toplam ........................38 kişi.

Nihayetinde bu saygı değer insanlarımızdan bazıları Devletimizi yönetmiş yani Başbakanlık yapmış. Niceleri yüsek mevki ve makamlarda  diğer çeşitli hizmetlerde bulunmuşlardır. Atatürk’ün Elçi atamalarında nasıl adaletli davrandığı, sayısal rakamlarla belirtilmektedir.

Cumhuriyet döneminde ve  Atatürk Türkiye'sinde  Elçilerin/Büyükelçilerin İstasyondan ya da gardan toplanmışlar sözleri çemberi aşmış temeli çürük, rüzgâra  karşı söylenmiş sözlerdir. Rüzgâr boş sözleri alıp götürmmüştür. Tarih araya girerek. isimleriyle bilgiler vermiş, o Vefalı ve cefalı  insanların gardan ya da istasyondan toplanmadıklarını açıklamıştır. 

Atatürk'ün Elçileri unvanını taşıyan ve bu dünyadan göç eden bütün Elçilerimize/Büyükelçilerimize Yüce Allah'tan rahmet diliyorum. Hayatta olanlara saygılarımı, hürmetlerimi sunuyorum. Sağlık ve mutluluk diliyorum.Türkiye Cumhuriyetini kuran Mustafa Kemal Atatürk'e ve Atatürk'ün güven mektubuna mazhar olan Türkiye'yi layıkı ile temsil eden Elçilerimize/Büyükelçilerimize müteşekkiriz.

Kıymetli okurlarımıza saygılar sunuyorum.

Mehmet BURAKGAZİ / MERSİN