Çözemediğimiz sorunumuz B12 Vitamini

İnanır mısınız bilmem ama son altı ay içinde çevremde bir sebepten kan tahlili yaptıranların yüzde yüzünde B12 vitamini seviyesi normalin altında çıktı. Bunun tesadüf olabileceğini kabul ediyorum zira söz ettiklerim toplam 4 kişi. Ancak B12 eksikliği olduğunu söyleyen ve çevresine ne yapmak gerektiğini soran başka kişiler de gördüm. Bu yüzden iddia ediyorum, oturduğunuz apartmandakilere sorsanız en az bir kişi kendisinde bu vitamin eksikliğinin olduğunu söyleyecektir ve bir de bundan hiç haberi olmadan hayatını sürüdürenler var. Toplum olarak B12 vitaminiyle bir problemimiz olduğu aşikar ve galiba bu problem küçük bir problem de değil. İşin ilginç yanı şu ki beni B12 vitamini ile ilgili bir yazı yazmaya yönlendiren de çevremdekiler değildi. Bir buçuk yıl önce yaşamaya başladığım ve daha önce hiç başıma gelmeyen unutkanlığımdı.

2015 bahar aylarında yaptığım hiç birşeyi hatırlamayan bir insan haline gelmiştim. Eskiden hayatımın her karesini saniye saniye bilen ben artık hiçbir olayı aklımda tutamıyordum. Bazen bir işin ortasında ne yaptığımı unutuyordum yada yarım saat boyunca bir eşyayı aramam gerekiyordu ve bu yüzden bütün vaktim hiçbir iş yapamadan geçiyordu. İlk başta bunun çok çalışıp yorulmamdan kaynaklanıyor olabileceğini düşündüm. Ancak bir sabah alakasız bir magazin programına bakarken sunucunun unutkan bir konuğuna B12 vitamini ve Omega 3 alması gerektiğiyle ilgili bir espri yapması ile beslenmemi kontrol etmem gerektiğine karar verdim. O anda B12 vitamini hakkında bir şey bilmiyordum. Tek bildiğim B vitaminleri başlığı altında bir sürü vitaminin olduğu ve bunların önemli olduğuydu.

B12 hakkında internette bir takım şeyler okumaya başlayınca bu vitaminin eksikliğinde ilk ortaya çıkan belirtinin unutkanlık ve dikkat dağınıklığı olduğunu öğrendim ve hemen B12’nin hangi yiyeceklerde olduğuna baktım. Gördüm ki B12 vitamini sakatat, kırmızı et ve balıkta çok miktarda var. Süt ve peynir gibi süt ürünlerinde de var ama çok fazla değil. Beyaz tavuk etinde ise neredeyse hiç B12 vitamini yok. Son zamanlarda beslenmemdeki etin tamamen tavuk etinden ibaret olduğunun farkındaydım ama bunun bir probleme yol açabileceğini düşünmemiştim. O güne kadar “tavukta da protein var”, diye düşünmüştüm ve dana etiyle balığın ne faydası olabileceğini sorgulamaya gerek duymamıştım. Böylece beslenmenin proteinden ibaret olmadığını bir kez daha görüyordum. 

Bunun üzerinden bir yıldan uzun bir süre geçti. Bu süre zarfında B12 içeren besinler tüketmeye ayrı bir özen gösterdim ve en azında iki üç günde bir bunlardan birinden oluşan bir öğün yemek hayatımda artık bir rutin oldu. Özellikle ciğere karşı bende özel bir ilgi oluştu. Unutkanlık ve dalgınlığımın geçtiğini söyleyebilirim. Tabi ki burada ben de vitamin eksikliği vardı, kendime teşhis koydum ve kendimi iyileştirdim, diye bir iddiada bulunmuyorum. Unutkanlığımın sebebi B12 miydi, bilmiyorum çünkü doktor değilim, doktora gitmedim ve kan tahlili yaptırmadım. Tek bildiğim B12 vitamini hakkında elimden geldiğince bilgi edindiğim, bu vitamini içeren yiyecekleri öncekine göre çok daha fazla yediğim ve şimdi kendimi çok daha iyi hissettiğim. Arada bir bağlantı olmayabilir ve eğer sizin ciddi bir unutkanlık gibi şikayetleriniz varsa benim gibi internetten araştırma falan yapmayın ve doktora gidin.

Kendi başımdan geçenleri anlattıktan sonra B12 vitamini hakkındaki bilgilerimi özet olarak size sunmak istiyorum. İlk olarak B12’nin vücudumuzda ne işe yaradığına bir göz atacağız.

B12 Vitamini Neden Gerekli?

B12 vitamini, homosistein metabolizması adı verilen ve hücrelerinizin içinde gerçekleşen bir kimyasal bir süreç için gereken maddelerden birisi. Homosistein, vücudunuzda oranı yükselirse kalp ve beyin hastalıklarına yol açan bir amino asittir. B12 vitamini bu amino asidi parçalayarak folik asit gibi faydalı bazı maddelere dönüştürüyor. Sonuçta ortaya çıkan maddeler ise DNA sentezini sağlıyor. DNA ise yeni hücrelerin doğması için gerekli. Bu kafa karıştırıcı bilgileri basitçe açıklamak gerekirse B12 vitamini hücrelerin yenilenmesi için işe yarıyor. Bu yüzden en çok gerekli olduğu yer hücrelerin sürekli olarak yenilendiği kan. Kanda vücudunuza oksijen taşımakla görevli sayısız minik kırmızı kan hücresi vardır ve bunlar çok kısa süre yaşadığı için durmadan yenilerinin üretilmesi gerekir. B12 vitamini olmayınca ilk sorun kan hücresi üretiminde görülüyor ve kansızlık ortaya çıkıyor. Kansızlığın belirtileri ise halsizlik, sürekli uyuma isteği ve güçsüzlük. Bir başka deyişle eğer enerjik olmak istiyorsanız B12’ye ihtiyacınız var.

B12 vitamini sinir sistemi için de gerekli ama buradaki hücrelerin yenilenmeye pek ihtiyacı yok. Beyin hücreleri çok nadir olarak yenilenir ve çoğu beyin hücresi insanın ömrü boyunca olduğu yerde kalır. Bu sayede çocukluğunuzu hatırlayabiliyorsunuz. Konuya dönersek B12 vitamini beyin hücrelerinin kendilerini yenilemiyor ama onların etrafındaki yalıtkan madde olan miyelinin üretilmesini sağlıyor. Miyelini bakır kabloların etrafını saran plastik olrak düşünebiliriz. Bu maddenin yapılmasına yardımcı olan B12 vitamini beyin devrelerinizin sağlıklı çalışması için gerekli. İşte bu yüzden vücudunuzda B12 vitamini eksikliği varsa unutkanlık, kafa karışıklığı ve hatta depresyon gibi sorunlar yaşayabiliyorsunuz.

Ben zaten uyumayı severim. Düşünmesem de olur. B12 eksikliğimle barışığım ve böyle yaşarım, diye düşünüyor olabilirsiniz ama maalesef durum daha ciddi. Uzun süre yani aylar ve yıllar boyunca B12 vitamininiz eksik kalırsa sağlığınız kalıcı hasarlar görebiliyor. Örneğin yukarıda söz ettiğimiz zararlı amino asit homosistein seviyesi artıyor ve bunun zararı ilk gören kalbiniz oluyor. Kansızlık da kalbe zararlı çünkü dokulara gerekli oksijen gitsin diye kalbiniz daha çok çalışmak zorunda kalıyor. Bu yüzden B12 vitamini alamayanlar da çarpıntı görülebiliyor. B12 vitamini almazsanız beyin de zarar görebiliyor. Bunama vb. problemlerin B12 vitamininin yokluğuyla alakalı olduğu düşünülüyor. Çocukların zeka gelişimi için B12 vitamini gerektiğini söylememe gerek yok herhalde. Gelişme çağındakilerdeki B12 eksikliği kesinlikle hafife alınmamalı. Son olarak DNa'nın düzgün bir şekilde kopyalanması ve yeni hücrelerin sağlıklı olarak ortaya çıkmasını sağladığı için B12 vitamini kanser riskini de azaltıyor olabilir.

B12 Vitamini Kaynağı Gıdalar

Doktora gittiniz ve B12 eksikliği çıktı. Bu durumda doktorun dediklerini yapmanız ve tavsiye ettiği B12 vitamini takviyelerini kullanmanız gerek. Ancak henüz bu aşamaya gelmeden ve B12 eksikliği ortaya çıkmadan da tedbir alabilirsiniz. Yapmanız gereken B12 vitamini bulunan yiyecekleri tüketmek. B12 eksikliği bir takım mide ve bağırsak hastalıkları sonucunda da ortaya çıkabilir ama haydi gerçekleri kabullenelim. Bizim sorunumuz mide de değil. Sorunumuz sağlıksız beslenmek. Şimdi gelelim B12 vitamini için ne yemek gerektiğine.

B12 vitamini molekülü ne hayvanların vücudunda ne de bitkilerde üretilir. Doğada B12 vitamini yapabilen sadece birkaç çeşit bakteri var ve bunlar çoğunlukla hayvanların bağırsaklarında yaşıyor. Koyun, keçi veya dana ot yedikçe bağırsaklarındaki bakteriler B12 üretiyor ve bu vitamin hayvanın etine ve sütüne geçiyor. Tavuklarda da aynı mekanizma var ama nedense tavuğun vücudu bütün vitamini ciğerde depoluyor. Tavuk ciğerinde ve yumurtada B12 vitamini var ama beyaz etinde neredeyse hiç yok. Herhalde B12 vitamini niye alamadığımızı fark ettiniz. Tavuk döner dışında et yemiyorsanız er yada geç B12 stoklarınız tükenecektir. B12 vitamini balıklarda da var ve hatta kırmızı ettekinden daha çok B12 içeriyor balık. Hamsi yiyenin zeki olduğunu söylerler. Demek ki gerçekmiş.

Sauerkraut

Bu arada et dışında gıdalarda B12 vitamini olabileceğine dair söylentilerde ortalıkta dolaşıyor ama bence bunlara itibar edilmemeli. Özellikle sık adı anılan bir yiyecek Sauerkraut. Bu bildiğimiz lahana turşusunun Alman versiyonu olup farkı belki biraz fazla bekleyip ekşimiş olması. Sauerkrautun faydalı bir yiyecek olduğundan şüphem yok. Sonuç olarak turşudur. Ama daha önce de belirttiğim gibi B12 vitamini sadece hayvanların bağırsaklarında yaşayan bir takım bakteriler tarafından üretiliyor. Bu bakteriler bir şekilde turşu kavanozuna girmediyse B12 oluşması söz konusu olamaz. Ben de küçük bir araştırma yaptım ve sauerkraut B12 içerir, diye açıkça bir bulgu sunan herhangi bir bilimsel çalışmaya ulaşamadım. Diyelim ki sauerkraut gerçekten B12 vitamini içeriyor. Bu durumda şu soruyu sormak gerekiyor: Buna gerek var mı? Et, süt, peynir, yumurta, balık gibi garanti bir sürü seçeneğiniz varken B12 içerdiği garanti olmayan turşudan medet ummanın gereği nedir? Eğer vegansanız yani kesinlikle et ve hayvan ürünlerini yememek sizin için bir ilke ise o zaman deneyebilirsiniz ama onun dışında bununla kendinizi oyalamayın, derim.