Gelecekbilimin çeşitli yönleri 1

Gelecekbilim askeri, iktisadi, siyasi ve kültürel yönler içerir. Kendisi çokdisiplinli ve disiplinlerarası bir bilgi alanı olduğu için, buna uymayan bir biçimde kendileri birer uzman olan, askerler, iktisatçılar, siyasetbilimciler ve kültürologlar, indirgemeci ve o disiplinin bilgi tanımları içinde sınırlı tutulan kestirimler yaparlar.

Askeri açıdan tahmin yapma sanatı, taa M. Ö. 4. Yüzyıl zamanına ve ilk savaş kuramı üstadı Sun Tzu’ya dek ulaşır. Bunun temel nedeni, insanlık tarihinin maalesef bir savaş tarihi olmasıdır. Son 10 yılda yaygınlaşan canlı bombalar, mikro ve denetlenemeyen değişkenlerin de, makro ve determinist değişkenler denli etkili olabileceğini kanıtladı. O nedenle artık mikro-makro ve kaotik-kozmotik değişkenlerin birleşik, tıpkı karmaşık sayılardaki reel ve sanal sayılar gibi, kullanımının gerektiği ortaya çıktı. Askeri gelecekbilimin bunu yapıp yapmayacağını bilemiyoruz. Bildiğimiz şu: 1980 ABD imalatı ‘Askeri Strateji 2000’in 2006’da Irak’ta işlemediğidir.

İktisadi açıdan bakarsak: Yalnızca ABD’de geleceği kestirim işinin on milyarlarca dolarlık bir pazar olduğu belirtiliyor. Bu olağan bir durum, çünkü eğer bir üretici olarak pazarınızın gelecekte hangi genişleme ve daralmalardan geçeceğini bilmek, zararınızı minimize ve karınızı maksimize etme olanağını yaratır.

Diğer bir açıdan bakılırsa: Bir ürün yaratıldıktan sonra, pazara girişinin zamanına tümüyle gelecekbilimcilerin kestirimlerine bakarak karar verilir. Örneğin cep telefonu 1946’da, VHS ve CD 1970’te icat edildi. VHS filmler pazarının suyu son damlasına kadar sıkıldıktan sonra, VCD’ler pazara sürüldü. Ondan sonra DivX’ler, en son da DVD’ler pazara sürüldü. Bu süreç 30 yıldan fazla bir süre aldı.

Bugünlerde Türkiye’de milliyetçilik rüzgarları giderek daha sertlesmeye başlıyor. Öyle ki oy oranları % 35’ten % 40’lara doğru yol alıyor. Bunun böyle olacağını, olabileceğini bazı siyasi gelecekbilimciler 10 yıl önceden öngörmüştü. Keza, 2000’lerde Türkiye’de iktidara geçen ılımlı islamcı ideoloji, daha 1990’larda Türkiye uzmanı CİA elemanları tarafından tahmin edilmişti.

Kültürel açıdan en uygun örnek Alamancılar: 40 yıl boyunca 2 ülke ve 2 farklı kültür arasında sıkışıp kalan 2 küsur milyon kişi. Onların yaşayacakları, kültürel antropologlar tarafından daha 1960’larda öngörülmüştü. Oysa, hiçbir önlem alınmadı ve ortaya Almanya’da Türk, Türkiye’de Alman kreol bir altkültür oluştu.

Bugün dünyada yıl 3000’e dek uzanabilen kestirimler yapılıyor. Tüm bunlar kimi tek disiplinli, kimi çokdisiplinli gelecekbilimler tarafından gerçekleştiriliyor. Hiçbiri % 100 kesinlik taşımıyor ve sonuç olarak bunu gösteremedi de. O nedenle bir kestirim yaparken, farklı ideolojilere sahip gelecekbilimlerin farklı yönlerini birarada kullanmak gerekli.