Hz. İbrahim, Göbekli Tepe

TRT Belgesel kanalında yayınlanan "Suların, Ateşin ve Taşların İmparatorluğu” isimli belgesel, insanlık tarihinin en önemli yapılarından biri olan Göbekli Tepe’nin, Hz. İbrahim'in yıktığı putların yer aldığı tapınak olabileceğini ima ederek tepki çekti. 

Çin, Mezopotamya, Mısır, indus  ve Güney Amerika medeniyetlerinin en eski medeniyetler olduğu tarihsel bir gerçektir.

Peru sahilindeki Huaca Prieta’nın bulunduğu bölge, Latin Amerika’nın en eski piramidine ev sahipliği yapıyor. Radyokarbon analizleri, 15.000 ila 8000 yıl önce, yani bu büyük insan yapımı piramitin inşasından önce, bölgede insan varlığının izlerini ortaya çıkardı.

Arkeologlar, bu arkeolojik alanda, bu döneme tarihlenen çok sayıda eski eser ortaya çıkardı. Bu eserler, kıyı Peru’daki karmaşık bir toplumun kökeni ve ortaya çıkışı hakkında değerli ipuçları sunuyor.

Göbekli Tepe, Peru sahilindeki Huaca Prieta’nın bulunduğu bölge, Latin Amerika’nın en eski piramidine ev sahipliği yapıyor. Göbekli Tepe’nin Neolitik dönem anıtları,daha geniş alanı kapsamakta olup Latin Amerika’nın en eski piramidi kadar eski,. Mezopotamya uygarlığında şimdiye dek 10 bin yıl öncesine dek inen tarih öncesi kalıntılardır..

Sümerler,  geniş bir alana yayılmış uygarlıktır.Göbekli Tepe de Mezopotamya uygarlığının  en eski uzantısı olabilir. Mezopotamya' da 18 tanesi büyük olmak üzere yaklaşık 35 şehir ve kasabanın var olduğu bilinmektedir. Bunlara; Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur örnek verilebilir.

“Cazibe Merkezlerini Destekleme” programı adı altında hazırlanan belgeselde Göbekli Tepe dikilitaşlarının parçalandığı bir sahne canlandırılıyor.Gökçe Günaç, Göbekli Tepe’ye ait bilimsel bilgiler hatalı ve tarihlendirmeler yanlış veriliyor, diyor.

Belgeselin bu hafta yayınlanan 2. bölümünde, “Göbekli Tepe’de yer alan heykelleri Hz. İbrahim’in babası Azer’in yapmadığını kim bize söyleyebilir, ya da Hz. İbrahim’in kırdığı putların yer aldığı tapınağın Göbekli Tepe olmadığını ileri sürebilir miyiz?” yorumuyla birlikte Göbekli Tepe’de yer alan ve tapınağın en önemli dikilitaşlarından biri olan üzerinde tilki betiminin bulunduğu T biçimli dikilitaşın kırılışı canlandırılıyor.

Hz. İbrahim’in Göbekli Tepe’yle ilgili olup olmadığına, Hz. İbrahim’in yaşadığı dönemle Göbekli Tepe’nin tarihine bakmalı:

Klasik kabullerde "Hz. İbrahim’in yaşadığı devir M.Ö.2000 yıllarıdır".

Ebla tabletlerinde İbrahim, Mikail, Davut, İsmail isimlerinin ve Sodom, Gomore  şehir isimlerinin de geçtiğini biliyoruz. Sodom ve Gomore  Hz. Lut zamanında Allah tarafından yok edilmiş şehirlerdir. Hz. Lut,  Hz. İbrahim ile aynı zamanda yaşamıştır. Bu tabletlerin çoğu semitik dilde yazılmıştır. Yani Arapça ve İbrani dillerinin kökeni olan dille yazılmıştır. Bu tabletlerin ait oldukları  tarih M.Ö.2250-2500 yıllarıdır.(Mete Firidin)

Bu tarihler, Hz. İbrahim’in 6000 yıl sonra yaşadığını gösteriyor. Diğer yandan Hz. İbrahim tek tanrılı dinlerin atası olarak kabul edilmektedir.

Tek tanrılı dinlerin atası olarak kabul edilen Hz. İbrahim, Tevrat’a göre, Mezopotamya’da Ur kentinden Filistin’e göçmüştür.(Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ)

Bu veriler doğruysa Hz. İbrahim’in Göbekli Tepe’yle ilgisi olmadığıdır. Dinler tarihiyle arkeolojik kazılarda elde edilen verilerin örtüşmediği görülmektedir.

Tüm dünyanın merak ettiği ve dünyanın belki de en önemli arkeolojik alanlardan biri olarak görülen Göbekli Tepe’nin yanlış bilgilerle hedef gösterilmesini eleştiren Aktüel Arkeoloji Dergisi Yazı İşleri Müdürü Murat Nağış, “Yakın zamanda Suriye, Irak ve çeşitli Ortadoğu ülkelerinde arkeolojik alanlar terör örgütleri tarafından birer birer yok edildi. Bu terör örgütlerinin arkeolojik, tarihsel ve kültürel alanlara yönelik saldırıları da benzer sebepler ile gerçekleştirildi. Put oldukları iddiasıyla insanlık tarihinin en önemli eserleri yerle bir edildi. Palmira, Nimrud gibi çok önemli arkeolojik alanlar, benzer bir düşünce ile yerle bir edilmişken, insanlık tarihinin en önemli arkeolojik eserlerinden biri olan Göbekli Tepe’yi putların tapınağı olarak gösterip eserlerinin yıkıldığı sahnelerin canlandırılması yanlış düşüncelere ve girişimlere sebep olabilir. Göbekli Tepe'yi yanlış bilgiler ve hatalı anlatımlarla hedef göstermek Türkiye'nin tanıtımına doğrudan zarar vermektir.” yorumunu yaptı.

Çanak çömleğin ortaya çıkışından bile daha erken tarihli olan anıtsal yapılar, birbirlerine duvar ve sekiler ile bağlı T-biçimli dikilitaşların içerisine yerleştirildiği dairesel duvarlar ile yapıların merkezine yerleştirilmiş iki büyük boyutlu dikilitaştan oluşur. Yapıların tümü belirli bir süre sonra bilinçli olarak toprakla doldurulmuş ve neredeyse bir mezarı andırır biçimde kapatılmıştır. Göbekli Tepe’nin, avcı-toplayıcı toplulukların değiş-tokuş ve bağları güçlendirme amaçlarına hizmet eden düzenli toplantılar, kolektif etkinlikler ve karşılıklı olarak düzenlenen şölenler için merkezi bir toplanma yeri oluşturmak için bu noktada inşa edildiği düşünülmektedir.

Büyük medeniyetlerin ve dünya kültür mirasının temellerini atan Sümerler, tarih sahnesine diğer medeniyetlere nazaran daha erken çıkmıştır.Ancak,Sümerlerin tarihi, günümüzden 6 binlere dek uzarken Göbekli Tepe’nin tarihi günümüzden 10 bin yıl daha eskiye gitmekte, bilimsel verilere dayanan iyi bir tanıtım yapılırsa turistlerin akınına uğrayabilir.

Şimdiye dek keşfedilen en erken tarihli insan yapımı kült mimari, Şanlıurfa'nın 15 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Göbekli Tepe'de ortaya çıkmıştır. Günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce bilinçli olarak toprakla doldurulmuş ve yükseltilmiş olan bu anıtsal yapılar, son Buzul Çağının ardından, Çanak Çömleksiz Neolitik olarak adlandırılan dönemde avcı-toplayıcı gruplar tarafından inşa edilmiştir

Çanak çömleksiz Neolitik yerleşmeleri genellikle, su ve diğer kaynaklara yakınlık gibi elverişli çevresel etkenlerin bulunduğu alanlara kurulurken, Göbekli Tepe bilinen en yakın su kaynağından oldukça uzak bir noktadaki dağ silsilesinin en yüksek noktasında kurulmuştur. Diğer yandan, geniş bir alandan kolaylıkla izlenebilen alan, çevreye egemen konumuyla dikkat çekmektedir.

Arkeolojik kazılar sonunda Göbekli Tepe’de dünya uygarlığının en eski kalıntıları gün yüzüne çıkmıştır. Bu uygarlık, günümüzden 10 bin önceye dek uzanıyor. Sümerler ’in tarihi, M.Ö 4000 yıllarından itibaren başlıyor. Başka bir deyişle, Sümerler, günümüzden 6 bin yıl önce kent devletleri kurmuşlar.

Göbekli Tepe’deki tabletlerin okunmasıyla Mezopotamya tarihinin yeniden yazılacağı düşüncesindeyim.

Balıklıgöl ve Hz. İbrahim'in doğduğu mağarayı gezme fırsatı bulduk.İlginç bir yer. Rehberlik edecek yetkili bulamadık. Hz. İbrahim ateşe atılma efsanesini anlatmak için çevremizi sekiz on yaşındaki çocuklar aldılar. Göbekli Tepe’nin turistlere tanıtımı önemli. Buradaki kalıntılar, yetkin turist rehberlerce turistlere tanıtılmalı. Hazırlanan kaynaklar, kalıntıdan elde edilen belgelere dayandırılmalı ki dünyada yankı yapsın.