Toplumun rutin çarklarına bir başkaldırı: Kafka’nın Dönüşüm romanı

Durup dururken kocaman bir böceğe dönüşürseniz ne hissedersiniz? Öyle bir böcek ki, iğrenç, tiksindirici, yapış yapış.

Belleği ve anıları aynı; önceki gibi düşünmeyi sürdürebilen; içi insan gibi ama dış görünüşü koca bir böcek.

Toplumun bireyleri, anneniz, babanız, kardeşiniz sizi böcek olarak görülüyorlar, siz onları tanıyorsunuz, onlarla konuşmak istiyorsunuz, ancak ses tellerinizden sadece bir böcekten çıkabilecek tiz hışırtılar çıkabiliyor.

Olağan ve rutine sokulmuş alışkanlıklar ve yaşamlar içinde, herkesin birbirine benzer olduğu bir güruhta farklı olan siz olacaksınız böylece, dönüşümü tamamlamış farklı bir kişi, kişilik.

Yaşamınızı sürdürdürmek isteyeceksiniz, hatta belki iyi bir işte bile çalışmayı düşüneceksiniz ama odanızda tıkılı kalacaksınız.

Çünkü, dönüşümü tamamlamış, aynı olandan farklı olmuşsunuzdur artık. Engelleneceksiniz.

Bu durumda sizi nasıl bir gelecek bekleyebilir?

Franz Kafka’nın "Dönüşüm" romanı işte böyle bir karakterle tanıştırıyor bizleri. Gregor Samsa.

Karakterimiz, kanıksanmış, kalıplaşmış, tek düze aile ve toplum ilişkileri içinde yaşamayı sürdürürken, bir sabah kalktığında kendini koca bir böcek olarak bulur.

Romanda, Gregor Samsa’nın böceğe dönüşmesi başkaldırışın bir simgesidir. Çarka çomak sokan, eleştirilemez toplumsal kurallara boyun eğilmediğini gösteren bir başkaldırdır.

O, artık belirlenmiş davranış biçimlerinin rotasını bozmuş, sıradan olanı farklılaştırmış, çemberin dışına çıkmış bir kişidir.

Ailesi, patronu, şaşkınlık içerisinde onun geri dönüşümünü beklerler. Onun başkaldırışı geçici ve sadece bir yaramazlık göstergesidir kendilerine göre.

Önceleri iyi niyetle yaklaşırlar. Eşyalarını, işini, ona ait olanı korurlar.

Fakat zaman geçtikçe, farklı olanın rahatsızlığını duyumsarlar ister istemez. Gregor Samsa onlar için dayanılmaz, yaşamalarını bozan, aksatan bir yaratıktır artık.

Gregor Samsa’nın içindeki insanlığı en yakınları bile göremez, anlayamaz; herkesten farklı olana yaptıkları gibi trajik bir son yaşatacaklardır ona.

Ona, böceğe dönüşümün bedelini, toplumdan dışlanmak olarak ödeteceklerdir.

Dönüşüm mutlaka okunması gereken bir kitap olarak raflarda sizi bekliyor. Haydi koşup alın ve okuyun zaman geçirmeden.

Not: Kafka, 25 Ekim 1915'de Kurt Wolff Yayınevine'e yazdığı mektupta, Dönüşüm'ün kapak resminin böcek olarak tasarlanmasının doğru olmayacağını yazmıştır. O, mektupta, doğrudan böcek resminin romandaki karakterini anlatamayacağını belirtmiştir. Bu nedenle, ben de blog yazımda böcek görselini özellikle kullanmadım. Kafka'nın kendi fotoğrafını kullandım.