Türk tipi başkanlık sistemi

“Kendi çıkarlarını korumak isteyenler önce sistem elden gidiyor,  rejim tehlikede derler” Allah rahmet eylesin merhum Recep Yazıcıoğlu ne güzelde söylemiş, bu gün muhalefetinde onların arkalarındaki gri gücünde kıvranmasının nedeni budur.

Sorsanız Başkanlık sistemi nedir diye hiç biri bilmez fakat karşıdırlar biri çıkar padişahlık der biri çıkar eyaletlere bölecekler Türkiye’yi der hatta bununla da  kalmazlar doğuda federal bir kürt devleti kurulacak derler, anlaşılacağı üzere bunlar halen bu milleti cahil sanıyorlar. İlk önce şunu çok iyi bilmemiz gerekir her sistemin iyi yanları da var kötü yanları da var. Fakat burada sistemin iyi yönlerinin ön plana çıkabilmesi için o ülkenin  kendi siyasal, sosyal-kültürel ve ekonomik koşulları belirlemektedir. Örnek verecek olursak başkanlık sistemi Amerika’da güçlü yönleri ile ortaya çıkmıştır lakin Afrika’da zayıf yönleriyle gündeme gelmektedir. Benzer şekilde Parlamenter sistemin  İngiltere örneği ise güçlü yönleri ile ortaya çıkarken Türkiye gibi ülkelerde maalesef  bu güçlü yönleri ortaya çıkmamıştır. O zaman buradan şu sonuç ortaya çıkmaktadır: Bir ülkenin sağlıklı ve istikrarlı bir siyasi düzene sahip olması belli bir hükümet sistemini tercih etmesiyle değil ülkenin fiziksel, iç dinamiksel ve duygusal yapısının hangi sisteme daha çok uyduğu ile alakalıdır.

Türkiye  90 yıldır parlamenter sistem tecrübesine sahiptir. Ancak  bu süre zarfında parlamenter sistemin çokta  etkili olduğu söyleyemeyiz. Türkiye tarihi boyunca sürekli yönetim sıkıntısı yaşamış, istikrarsız ve sorumluluk almayan hükümetlerle karşı karşıya kalmıştır. Bunun sonucunda ise ekonomik krizler, gelişememezlik, bağımlılık gibi ülkenin geri kalmasına sebep olan yönetsel krizler doğmuştur. Yönetilemeyen Türkiye’nin sıkıntısı daha çok siyasal sistemin yetersizliği olmuştur.

1980’li yıllardan sonra yeni hükümet  sistemi tartışmaları başlamış fakat güçlü bir iktidar yaratamayan bu sistemi değiştirmeye kimsenin gücü yetmemiş. Kısacası Türkiye’nin geçmişini  incelediğimizde yönetimsel olarak başarılı olmadığını görüyoruz. Türk Tipi Başkanlık sisteminin  Türkiy’nin sosyo-kültürel yapısına, kimliğine iç dinamiklerine ve demokrasi geleneğine daha uygun olduğunu söyleyebilirim. Burada ki asıl amaç yürütmeyi güçlendirerek hükümet istikrarsızlıklarını engellemek ve halka karşı sorumlu bir yürütme dinamiği oluşturmaktır.

O zaman başkanlık sistemi nedir ?

Başkanlık sistemi halk tarafından sabit bir süre için seçilen başkanın hem yürütmenin hem de devletin başı olarak görev yaptığı,  yasama ve yürütme organlarının birbirinin görevine son veremediği hükümet sistemidir. Sistemin bu özelliği  istikrarlı hükümet oluşumuna hizmet  etmesidir. 7 haziranda yaşamış olduğumuz  gibi hükümet krizleri yaşanmaz.  Hükümet önünü görür ve ona göre bütçesini yatırımını planlarını yapar fakat parlamenter sistem bunun tam tersidir. Ayrıca yaşadığımız yüzyılda hızın ve zamanın ne kadar önemli olduğunu düşünürsek bu yönden de başkanlık sistemi parlamenter sistemden oldukça iyidir. Başkan karar alırken inisiyatif  kullanabilir  ve bunun sonucunda güçlü ve kararlı bir yürütme meydana gelir fakat parlamenter sistemde Başbakan görevlerini Cumhurbaşkanı ile paylaşır, diğer taraftan parlamentoya karşı sorumlu olduğundan sürekli parlamentonun baskısı ile yürütmenin gücü zayıf yalayacak ve bu da istikrarsızlıkları doğuracaktır. Bunlar ülkemizde maalesef yaşanmış ve milletimiz de bu diyeti ödemiştir.

Başkan meclise değil halka hesap verir bu yönü ile denetimin halkta olduğunu hizmet etmeyenin bir daha başkan seçilemeyecek olması iyi bir özelliktir. Bir başka özelliği ise

Kuvvetlerin birbirini  kontrol etmesidir. Bunu Burhan Kuzu’nun belirttiği şekilde özetleyebiliriz “iki organ arasında çıkabilecek uyuşmazlıklara rağmen sistemin işleyebilmesi için kuvvetler birbirini kontrol ederler.” Bu kontrol mekanizması “fren ve denge sistemi” (Checks and balances) olarak adlandırılmaktadır.

Başkanlık modelinde hükümet daha iyi denetlenmektedir. Parlamenter sistemde bu, Başkanlık sisteminde ki kadar etkili değildir. Çünkü zaten hükümet parlamentodan türemiştir. Bu sayede parlamentonun hükümet üzerinde sıkı denetim yapma gücü bulunmamaktadır.

Sonuç olarak her hükümet sisteminin de artı ve eksi yönleri bulunmaktadır. Burada önemli olan o ülkenin toplum yapısını, iç dinamiklerini kültürel kimliğini kavrayacak benimseyecek hükümet modelinin uygulanması ile alakalıdır. Bizim geçmişte kurduğumuz devletlerin yönetim biçimlerine bakılacak olursa, başkanlık sistemi bizim için en uygun ve sürdürülebilir bir sistem olduğunu düşünüyorum. 90 yılda hiçbir olmuş meyve vermemiş bir sistemi terk etmekten neden bu kadar korkuyoruz ?  Bunu taraf tutmadan hem düşünmeliyiz hem de tartışmalıyız.

Son Söz olarak benim fikrim Türk Tipi Başkanlık Modelidir. Ayrıca  Meclis Başkanlık Sistemini kabul etse dahi referandum yapılarak Başkanlık sistemine geçilmesi gerektiğine inanıyorum.

Sözlerime  burada son verirken Allah’ın Rahmeti ve Bereketi üzerinize olsun

Esselamu Aleykum.

#TurkTipiBaskanlikİstiyorum