Demokrasi Bir Sistemdir

En genel anlamda, halkın kendi kendini yönetme şekli olarak tanımlanan demokrasi bir sistemdir. Alt ve üst sistemlerin de var olduğu düşünülürse yaşamın da bir sistem olduğu görülür. Yaşam sisteminin bozulmaması için sistemin unsurlarının öğrenilmesi, daha önemlisi gereğinin yapılması için çalışılmalıdır.

Sistem kavramının farklı tanımları yapılmıştır. Genel olarak düzenli bir biçimde birbirini etkileyen ve birbirine bağlı birimlerden, değişik bölümlerden oluşan ve genel bir plana göre kurulan, belirli bir sonuca ulaşmak için amaca yönelmiş bir bütündür. (Ataman, Göksel (2002)

Önceki yıllarda ilkokul kitaplarında “Bir Mıh/çivi Bir Milleti/ülkeyi Kurtarır” başlıklı bir atasözü/yazı okumuştuk: “Bir mıh bir nalı kurtarır, bir nal bir atı, bir at bir komutanı, bir komutan bir orduyu, bir ordu bir ülkeyi kurtarır.” (Goegle) Bundan da anlıyoruz ki sistemin en küçük parçası bile göz ardı edilmemeli. Rahmetli Hasan Ali Yücel, bir yazısında uçağın cıvatasının yerinden ayrılma tehdidinin uçağın tüm parçalarında bir panik havası ve düşme korkusu yarattığını anlatır.

Demokrasinin her bir unsuru da, en az yukarıdaki örnekler kadar önemlidir. Ancak demokrasinin unsurları, çoğunluk tarafından bilinmemektedir. Demokrasinin sadece seçim/sandık olmadığı üzülerek söyleyelim ki kavranamadı.

Demokrasinin, en önemli unsurlarından biri seçim olmakla birlikte başka unsurları da vardır. Açık deyişle demokrasi sisteminin birbirlerinden önemli, olmazsa olmaz unsurları/parçaları vardır. Bu konuda sayısız örnek gösterilebilirse de birkaç örnekle yetinelim:

Milletvekili olmak isteyen birinin nasıl aday gösterileceği sistemin bir parçasıdır. Milletvekilleri adayları tek kişi veya birkaç kişi tarafından belirlenirse demokrasi sakat doğmaz mı?

Barajın makul seviyede olmaması da aynı sonucu doğurmaz mı?

Meclisin çalışmasıyla ilgili tüzük ve yönetmeliklerden tutun da Yüksek Seçim Kurulu’nun işleyişine, partiler kanununa kadar birçok alanda demokrasiye yakışır, hukuka uygun kanunlar yapılması gerekir.

Bu arada, her kanunun hukuka uygun olduğu söylenemez. Bazı kanunlar, olumsuzluklara kılıf da olabilir. Onun için hukuka uygunluk denetimi yapacak organın da yine hukuka uygun olarak seçilmesi gerekir...

Devlet yönetim çarkına atanmışların da seçilmişlerinde bütün işleri yasal çerçevelere uygun olmalıdır. Bu uygunluk denetim organlarınca denetlenemiyorsa, yine meclis tarafından da denetlenemiyorsa ne olacak?

Yurttaşlar Anayasada ve diğer kanunlarda kendilerine tanınan hakları özgürce kullanabilmelidir. En basitinden söyleyelim; bir grup yurttaş izin almaksızın gösteri yapabilir. Bu hakkı kullanırken kendisinin beklenmedik durumlar için korunmasını ilgililerden ister/isteyebilir. Bu istek gösteri yapma isteği değil korunma isteğidir. Emniyet güçleri her halde bu kadarını da bilir veya bilmesi gerekir. Bu uygulanmıyorsa demokrasinin bir parçası ne olur?

Amacımız demokrasi sisteminin ayrı ayrı parçalarını sayıp dökmek değildir. Amacımız demokrasinin sandıktan ibaret olmadığına dikkat çekmek ve halkımızı bu konularda aydınlatmak/bilgilenmek gerektiğini vurgulamaktır.

Demokrasinin bir sistem olduğunu kavrayamamak, Allah korusun üzücü durumlara sebep olur. Keyfi yönetimlere daha doğrusu yönetememeye, sistemsizliğe ve giderek kargaşaya hatta kaosa sebep olur.

Evet, hiçbir şey sebepsiz olmaz. Bugün içinde bulunduğumuz durum, yine üzülerek söylüyorum; bilgisizliğimizin bir nedenidir.

Liderler birbirlerini sandığa çağırmakta, sandıkta helalleşmekten söz edilmektedir. Anlayamıyorum, anlayamıyorum. Bu basit bir algı operasyonu değil olsa olsa bilgisizliktir. Bir kere helalleşme yeri adalettir/mahkemelerdir. Sandık sandık diye diye demokrasinin yegâne unsuru sandıktır kanısı pekişiyor. Yukarıda dediğimiz gibi sandık demokrasinin en önemli unsurlarından olmakla birlikte yegâne unsur değildir.

Sözlü ve yazılı medyada, sosyal medyada, çok iyi programlar görmemiz yanında, zaman yitirmekten başka bir şey olmayan programlar da var. Evet, medya bir dershane değildir; kendi kurallarına göre işler; ama içinde bulunduğumuz durumu dikkate alıp başta demokrasi sistemi, kültür sistemi, çağdaş yönetim sistemi vb. olmak üzere yararlı konulara da yer verilebilse ne iyi olurdu.

İyinin, doğrunun, güzelin; kültürün, bilginin, ilmin vb. kendiliğinden olamayacağını düşünerek uhdemize düşen görevleri karınca kaderince de olsa yapalım/yapmalıyız.

Sabahattin Gencal, Çekmeköy-İstanbul, 02. 06. 2021