Dondurmam gaymak ve iki dondurmacı filmi

Üç halka yirmibeş: Bilge Olgaç (1986)
Bir tanrı komedisi (God’s comedy): João César Monteiro (1995)
Dondurmam gaymak: Yüksel Aksu (2005)

Dondurmam gaymak filmine gitmeden önce bir dondurmacıyı anlattığını okumuştum. Sinemaya gittiğimde, daha önce hiç düşünmediğim halde, filmin henüz başında iki sahne iki dondurmacı filmini aklıma getirdi. Uçurumu gördüğümde Üç halka yirmibeş filminde yamaçta Dondurmacı Sakin'in arabasını yamaçtan aşağıya doğru sürdüğü an geldi gözümün önüne. Dondurmacı Ali Usta’nın küvette süt ile banyo yaptığı sahnede de Monteiro’nun Bir tanrı komedisi filmindeki dondurmacı geldi aklıma.

Üç halka yirmibeş, sinemamızda sayıları çok az olan kadın yönetmenlerimizden birinin, Bilge Olgaç’ın filmi. Filmde, küçük bir Karadeniz kasabasına babasıyla gelip çadır kuran halkacı kız Gülçiçek (Hülya Avşar) ve ona aşık saf dondurmacı Sakin (Hakan Balamir) anlatılıyor. Kasabaya aynı otobüsün içinde gelirlerken Sakin ve arkadaşları ilk kez gördükleri Gülçiçek için isim tahmin ederler: Mutlaka sosyetik bir adı olması gerektiği için Figen (ficen) olacağına karar verirler. Sakin’in hayali annesini razı edip “helal süt emmiş” Figen’i kendisine istemesi için ikna etmektir. Bu filmi televizyonda her seyrettiğimde Yeşilçam’ın yüzaklarından biri olduğunu düşündüm. Hülya Avşar’ın gençken çevirdiği filmler içinde iyi olduğunu düşündüğüm birkaç filmden biridir.

Bir tanrı komedisi Monteiro’nun sıradışı filmlerinden biri, başrolündeki dondurmacıyı da kendisi oynuyor. Çalıştığı dondurmacıda diğer çalışanlar üzerinde bir baskı aracı olarak kullandığı hastalık derecesindeki hijyenin ardında gizlenerek iğrenç koşullarda ürettiği dondurma çok beğenilmektedir. Bu beğeniyi farkedip o dondurmayı uluslararası marka yapmaya çalışanlara karşı savaş verir. Çünkü o dondurma, dondurmacının sapıkça olduğu söylenebilecek yaşamının merkezinde yeralmaktadır, bunu yitirmek istemez. Filmi 2004 yılında Ankara’da Portekiz Filmleri haftasında seyretmiş ve filmden sonra haftalarca dondurma yiyememiştim.

Dondurmam gaymak filmi Yüksel Aksu’nun sıradışı bir denemesi. Ali Usta’yı oynayan Turan Özdemir dışında başka profesyonel oyuncu kullanılmamış. Yönetmen sokaktaki adamın rolünü sokaktaki adama vermiş. Okul müsameresine benzeyen bazı sahneler olsa da genel olarak amatörler iyi oyunculuk sergilemişler, zaten bunu bilerek izlediğim için o sahnelerde hiç rahatsız olmadım. Oyuncuların hem konuşmalarından hem de vücut dillerinden eğitim aldıkları belli oluyordu. Demek ki onlara oyunculuk eğitimi veren Memet Ali Alabora’nın iyi bir öğretmen... Ali Usta’nın diyaloglarında büyük dondurma şirketlerine onların reklam filmleri üzerinden gönderme yapılırken bundan dolaylı olarak sinemanın profesyonel oyuncuları da nasibini alıyordu.

Filmin başındaki rüya sahneleri daha önce seyrettiğim iki dondurmacı filmine gönderme olabilir mi?