Dördüncü Murat

Üç kuruşluk arkeoloji bilgimiz var. Ören yerlerinde cirit atıyor, turistlere tarih anlatıyor, etrafa mitolojik hikayeler anlatıyoruz ya! Komşunun oğlu bizi allame-i cihan bellemiş, tarih ödevini yaptırmaya geldi. Fördüncü Murat’ın hayatını kısaca yazacaknışız. Allahtan internet var da şanımıza halel getirmedik. Çocuğa, “şimdi meşgulüm. Bir iki saat sonra gel” deyip, internete dalmak suretiyle 4. Murat’ın hayatını Wikipedia’dan aeaklayarak zevahiri kurtardık. Eh printer denilen nimetten de yararlanıp, çıktı da aldık. İş çözüldü. Kes yapıştır yapıp çocuğa kakaladığımız ödev şu;

“IV. Murat nam-ı diğer: Murad-i rabi 27 Temmuz 1612'de goğmuş, 8 Şubat 1640'da ölmüştür. 17. Osmanlı padişahı ve 96. İslam halifesidir. 1623 ile 1640 yılları arasında hüküm sürdü. IV. Murat İstanbul'da, sultan I. Ahmet'in ve asıl ismi Anastasya olan Rum asıllı Kösem Sultan'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Bazı saray entrikaları ve komploları neticesinde amcası I. Mustafa'nın yerine, daha 11 yaşındayken tahta geçti.IV. Murat tahta geçtikten sonra, ülkeyi uzun süre annesi Kösem Sultan yönetti. Bu süre içinde imparatorluk anarşiye ve büyük iç karışıklıklara sürüklendi, Safeviler Irak'ı ele geçirdi, Kuzey Anadolu'da isyanlar patlak verdi ve 1631 yılında Yeniçeriler sarayı basarak sadrazam ile birçok devlet yöneticisini öldürdü. Kösem Sultan bu isyanları bastırmak için görevliler gönderdi ve Abaza Mehmet Paşa'nın isyanın bastırılmasında başarılı oldu. Ancak çocukluğu sırasında ağabeyi Genç Osman'ın şehit edilişine tanık olan IV. Murat, ülkedeki anarşinin de etkisiyle çok sert bir mizaca büründü ve yirmi bir yaşından itibâren ülke yönetimini tamamen kendi eline aldı.

IV. Murat ilk olarak, yaygınlaşmış olan rüşvet ve iltiması ortadan kaldırdı ya da en aza indirdi. İstanbul'da alkol, tütün ve kahveyi yasakladı. Yasağa uymayanların öldürülmesini emretti. Bazı geceler tebdîl-i kıyafet (kıyafet değiştirerek) ve tanınmaz kişiliğe bürünerek sokaklarda teftişlerde bulunurdu.[4]

IV. Murat'ın devrinde Nef'i, Hezarfen Ahmet Çelebi, Lagari Hasan Çelebi, Bekri Mustafa, Evliya Çelebi gibi kişiler yaşamıştır. Şair Nef'i hicivleriyle ünlü divan şairidir, döneminin devlet adamlarını çarpık düzenini hicvetmektedir. Bazen hicivleri yüzünden başı derde giren Nef'i padişah tarafından defalarca uyarılmıştır ancak padişaha söz vermesine rağmen hiciv yazmaya devam edip Vezir Bayram Paşa hakkında hiciv kaleme alınca IV. Murat'ın emriyle 1635 yılında boğdurularak idam edilmiştir. Hezarfen Ahmet Çelebi ve Lagari Hasan Çelebi'nin uçmak konusunda başarılı çalışmaları vardır. IV. Murat önceleri bu çalışmaları desteklemiştir. Ancak daha sonra yanındaki devlet adamları tarafından eğer bunların başarılı olması durumunda tebaa tarafından kendi saltanatının sorgulanacağına ikna edilerek bu çalışmalara desteğinin kesilmesi sağlanmıştır. Akabinde Hezarfen Ahmet Çelebi Cezayir'e, Lagari Hasan Çelebi ise Ukrayna'ya sürgün edilmiştir. Onlar sürgün edilmeden önce Padişah'ın onlara söylediği söz ilginçtir: "Sizin gibi adamlar pek korkulacak adamlardır. Her ne muradınız varsa elinizden gelir. Bu yüzden bekanız caiz değildir."

IV. Murat, 1640 yılında İstanbul'da henüz 28 yaşında ölmüştür. Ölüm nedeni üzerine iki ayrı iddia vardır. Batılı kaynaklar sirozdan, Osmanlı kaynakları ise gut hastalığından öldüğünü iddia ederler.IV. Murat, ölüm döşeğindeyken kardeşi İbrahim'in öldürülmesini emretmiştir. Ancak emri yerine getirilmemiş ve İbrahim, onun ardından padişah olmuştur. IV. Murat'ın bu emri vermesinin nedeni, kardeşi İbrahim'in deli olduğunu ve İbrahim'in tahta geçmesi halinde İmparatorluğun büyük karışıklıklara sürükleneceğini düşünmesiydi.”

İnternetten bunları araklarken bir ara haberlere  de göz attım. Dikkatimi çeken ilk başlık şu oldu;“Afyon'da açıkta içki yasağı başladı...” Haber şöyle;

“Afyonkarahisar Valiliği, 2012/3 sayılı karar ile şehirde açıktan alkol kullanımı ve alkol satışını yasakladı.Afyonkarahisar Valiliği'nin aldığı, 'açıktan alkol kullanımı ve alkol satışı yasağı' resmen başladı. Uygulamanın ilk gününde park, yol kenarları ve araçlarında alkol alan 25 kişiye Kabahatler Kanunu'na göre 169'ar lira ceza uygulandı.

Valiliğin konuyla ilgili genelgesinde, il sınırları içinde açık alanlarda ve özel araçlarda kullanılan alkolün, istenmeyen durumlara neden olduğu belirtildi. Genelgede, ’kamunun istifadesine açık park, bahçe ve üzerinde tesis bulunmayan açık alanlarda, il ve ilçe sınırları içerisinde veya meskun mahallerde, karayollarında, umuma mahsus yerlerde, umuma mahsus park ve bahçelerde, umumun istifadesine sunulan piknik ve ören yeri gibi alanlarda ve her çeşit taşıma araçlarının içinde, gar, otogar, meydan, cadde, sokak, tarihi ve kültürel mekanlar, ibadethane, terk edilen yapılar, inşaatlar, banka ATM’leri, köprü altları, mezarlıklar, gezinti yerleri, içerisinde çeşitli işyerleri olan 24 saat açık işhanı merdiven boşlukları ve boş alanlarında alkollü içeceklerin içilmesinin yasaklandığı kaydedildi.

Yasağın piknik alanlarını da kapsaması tepkilere neden oldu. Gelen tepkiler üzerine Vali İrfan Balkanlıoğlu, genelgeden piknik alanlarını çıkardığını duyurdu.”

Okurlarımla paylaşayım dedim. Bu arada da kopyala – yapıştır yaparak yazıyı da beleşe getirdik...Başka bir niyetim varsa namerdim!