Dünya sistemi, hegemonya, çöküş

Dünya Sistemi’ciler daha çok hegemonyalarla uğraşagelmiş. Oysa, ‘Çöküş’ kitabında açımlandığı üzere bütün, parçaların tamamı gözönünde alınmadan oldukça eksik tanımlarla, haritalarla, atlaslarla ortaya çıkarılıyor.

Aranot 1: Dünya Sistemi’nin tam Dünya Sistemi yapılması, ilki 50 yıl aldığı için, belki 50 yıl (2010-2060) daha alır. Önümüzdeki makro kriz dönemleri hesaba katılırsa, bu süre daha da uzayabilir.

Aranot 2: Dünya Sistemi’nin; yerel çöküşler, Afro-Avrasya’dan hariç bölgeler (örneğin Kolomb öncesi Amerikalar), iktisat-siyaset-askeriyat üçlüsü yerine, bilim-sanat-düşün üçlüsü konulması gibi, epeyi epistemik boşluğu var. Halk isyanları ve kavimler göçleri gibi gibi oluşumlar da, Dünya Sistemi’nden dinamik bir kültürel topolojik yoğrulmasal bir model kullanılmadığı için, konuya müdahil edilememiş ama sözü edilmiş kalıyor.

Konumuza geri dönersek:

Dünya Sistemi’ndeki yerel hegemonyaların çöküşü, genelde kaynakların tükenmesi ile olmakta. Hegemonlar, hegemonlukları tırmanırken kullandıkları her yere saldırmayı, hegemonlukları güvencelenince de sürdürdükleri için, astarı yüzünden pahalı hegemonyalar oluşmakta. Dolan ve boşalan havuz problemi, hep havuzun boşalmasıyla bitmekte.

Amerikalar ilk sömürgeleştirildiğinde hazır bulunan gümüş, hem tükendi, hem de tükenmeden önce, gümüş enflasyonu yarattı. İspanya, böylelikle hepi topu 150 yılda sıfırlandı.

Daha basit olarak ise, Vikingler Grönland’ın ağaçlarını bitirdi ve üstüne de orası birden soğuyuverdi, ne de olsa kutup bölgesi.

Hegemonyanın tükenmesinde en önemli kural amortisman bedeli. İnsan türünün yarattığı tüm ekonomik değerlerin ortalama ömrü 10 yıl, yani herşey ortalama 10 yılda ekonomik açıdan sıfırlanıyor. Binalar 50-100 yıl, elbiseler 6 ay dayanıyor gibi. Burada ekonomik katsayı, her yıl için 0,9 olmakta. Bu da, sıfır ekonomik büyüme için bile, her yıl için % 12 gibi bir katsayı gerektirmekte, demek oluyor.

Bu, araba modeli değiştirmekle karıştırılmasın. Araba var 20 yıl kullanılır, araba var 2 yıl kullanılmaz, parçalanır çünkü. Beyaz eşyada 20 yıl olan ömür, 2 yılda bir model değiştirmekle yaşanıyor ve bu reel ekonomik büyüme değil, israfsal tüketim oluyor: Çelik sanayisi yerine, ciklet üretimi oluyor yani.

Yani:

Sanal ekonomi döneminin 35 yıl ertesinde eksiye geçen global ekonominin sıfırlanması, yani eksiden düze çıkabilmesi için, NEP’ten (neo-ekonomik parametreler) EEP’ye (ex-ekonomik parametreler) geçiş gerekli.

Ekonomi tersinmezdir, bu unutulmasın.

Yani, yepyeni zihniyetler, yollar ve yöntemler gerek, hasarları tamiri için...

Yoksa, geri döndürül(e)memiş çöküşler çook tarihte...

O nedenle tarihteki tüm devletler battı...