Fertek’li gazeteci ve yazar Nikolaos Theologidis

     Karamanlı rumlarının 19. Yüzyıldaki aydınlanma hareketinin en önemli öncülerinden biriside Fertekli Süllü oğlu Nikolaos Theologidis’tir. Düşüncemize göre Kulalı Evangelinos Misailidis’ten sonra karamanlı rumlarının tefekkür  dünyasına çok önemli katkılarda bulunmuş bir gazeteci ve yazardır. Anatoli Gazetesinin de Misailidis’ten sonraki ikinci yazarıdır.

     Fertekli Süllü oğlu Nikolaos Theologidis Devleti Aliyye’nin Tercüme Bürosunda yetişmiş, daha sonra imparatorluğun Gümrük Teşkilatında çalışmış, bilahare görevini gazeteci ve yazar olarak sürdüren ilk dönem tanzimat aydınlarından birisidir. Gazetecilik ve yazarlık döneminde  ayrıca “Tevarihat-ı Umumiye” (1863) ve  “Fransa İmparatoru Birinci Azim Napolyon’un Tezkiresi” (1864) eserlerini tercüme etmiş ve yayınlamışdır.

     Aşağıda Ioannis Ioannidis’in Fertekli Süllü oğlu Nikolaos Theologidis hakkında 1896 yılında yazdığı bir yazıyı yayınlıyoruz.

     Fehmi Dinçer

     Ankara 2014

     İZZETLİ NİKOLAKİ T. SÜLLİDİS EFENDİ HAZRETLERİ

     Şehrimiz rum ve islam erbab-ı kalem ve ihtisasları arasında bir mevki-i mümtaz ihrazı ile her bir sınıf ahalinin her hususca ve bihakkın ihtiram ve hüsnü teveccüh ve takdiri celp etmiş olan Nikolaki efendi Süllidis hazretleri, 1845 senesi septemvriosunun (eylül - f.d.) 13.günü Fertek (Niğde) kariyesinde tevellüd eylemişledir.

     Henüz oniki yaşlarında iken, 1857 senesi noemvriosunun 14 nde (kasım - f.d.) pederleri Teologos Süllidis ile beraber, (valideleri dahi Çivioğlu familyasından Despina idi) Derisaadete (İstanbul) gelerek, malumat-ı iptidaiyeyi (ilkokul – f.d.)  tahsil eyledikten sonra, millet mekteb-i kebirine kayıt olunmuşlardır. Nikolaki efendi tahsil zamanında ve her bir derste kendilerine mahsus olan zekavet ve çalışkanlıkla ibraz-ı ehliyet ve dirayet eyleyerek, bu müddet zarfında lisan-ı beliği türkiyi dahi tahsil etmişler ve mekteb-i kebirden şehadetnamelerini almaları akabinde, Bab-ı Alinin Hariciye Nezareti tercüme kalemi dairesi hulefalığına (bab-ı ali katipliği - f.d.)  istihdam olunmuşlardır.

     1863 senesinde, Rüsumat Emaneti (Gümrük Muhafaza Teşkilatı – f.d.) celilesi mütercim ve tercümanlığına nasb olunmuşlar ve badehu 1865’te Sisam beyliğinin lisan-ı türki kitabetine tayin edilmişlerdir.

     Sisam ceziresinde bir müddet vazife-i mühimmelerini hüsnü suretle ifa eyledikten sonra, payitaht-ı saltanat-ı seniyeye  (imparatorluk başkentine - f.d.) avdetle, alem-i matbuata (basın dünyası - f.d.) dahil olmuşlar ve bazı gazetelerde muharrirlik vazifesini ifaya başlamışlardır.

     Mütemaiyen sekiz sene, yani 1869 senesinden itibaren Hristaki efendi Zografos hazretlerinin yazıhanesi kitabetinde bulunmuşlar ve müşarünileyhin her hususca hüsnü teveccüh ve itimatlarını kazanmışlardır.

     Nikolaki efendi Süllidis  hazretleri, en ziyade salik ve ragıp bulundukları muharrirlik ve gazetecilik aleminde kesb-i iştihar ederek, senelerce “Anatoli Gazetesinin” muharrir-i saniliğini ifa eyledikleri gibi, o esnada hemşehrilerimiz için istifadeyi mucip bazı mühim kitaplar tercüme ve tahrir ve neşr etmişlerdir.

     Meşhur hocamız Evangelinos Misailidis’in vefatından bir müddet sonra ise, mezkur gazetenin müdür ve muharrirliği kabul ile, terakki ve teamimi için fevkelade ibraz-ı şecaat ve gayret eylemişlerdir.

     Gazetenin bir hal-i mükemmeliyete ifrağı (dönüşüm - f.d.) ve Anadolulularımızın ihtiyacına kifayet edecek derecede olması için büyük kıtada olarak, yevmi çıkmasını (günlük - f.d.) teşebbüs etmişlerdir ki, o esnada acizleri dahi henüz mektepten çıkalı bir hafta olmuş idi ki, Nikolaki Süllidis efendi hazretlerinin maiyetlerine istihdam olunmuş idim. Lakin az müddet sonra, arzu ve gayretlerinin fevkinde olarak, mezkur gazeteyi terke mecbur olmuşlardır.

     Süllidis efendi hazretleri, hilkaten muttasıf  (nitelikli - f.d.) oldukları hamiyet, hüsnü hal, istikamet, nezaket ve fukaraperverliği ve erbab-ı ihtiyacın her hususca elem ve ekdarını (kederlerini - f.d.) tahfife (azaltma - f.d.) meyliyeti ile her sınıf ahalinin ve bilahassa miletimizin rüesa (reisler - f.d.) ve ağniyasının (zenginler - f.d.) aferin ve hüsnü teveccühüne mazhar  oldukları gibi, üç defa dahi patrikhane meclisi muhtelit azalığına intibah olunarak, umur-u milliye ve mezhebiyemizi istima ve fasl-ü rü’yet eylemişlerdir.

     Amal ve maksadı ilmiye ve ve hayriye için müteşekkil adelfotislerin (kardeşlik cemiyetleri - f.d.) ve ez-cümle Sillogos tis Mikras Asias, Ksirokrini  ve daha bu gibi uhuvvetlerin riyasetinde bulunmuşlar ve daima patrikhanede dahi patrik intihabatı meclislerinde İstanbul vekaletliğine tayin ve intihab edilmektedirler.

     Süllidis efendi hazretleri, kendileri ile ülfet edenlere bila-tefrik-i hal daima  hüsnü suretle muamele ederek, her hususça muavenet ve himayelerini diriğ eylemedikleri gibi, asil, alicenap, efkar-ı aliyye sahibi ve muhterem bir zatı nadir-ül emsaldir.

     I.Ioannidis

     Fehmi Dinçer

    Ankara 2014

Kula'lı gazeteci ve yazar Evangelinos Misailidis

http://blog.milliyet.com.tr/kula-li-gazeteci-ve-yazar-evangelinos-misailidis---/Blog/?BlogNo=49892