Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

13 Mayıs '20

 
Kategori
Kültür - Sanat
 

Film Eleştirisi Nasıl Yapılır?

   Bir filmi bir kere izlemek onun hakkında yazabilmek için gerekli bilgiye sahip olmamızı sağlar mı? Yönetmen filmi yapmak için aylarca, yıllarca çaba gösterirken; senaryo, çekim, çekim sonrası aşamalar için bir tempoda uğraş verirken; eleştirmenin filmi bir kere izleyip iyi ya da kötü olarak yorumlaması ya da puanlaması ne kadar doğru ya da gerçekçidir?

   Öncelikle sinemanın ciddiye alınıp tanınması gerekiyor. Akımların öğrenilip, sinemanın enlerinin tanınması ve farklı türdeki filmlerin izlenip, onlarla ilgili makale, inceleme ve eleştirilerin okunması gerekiyor. Film teorisi bilmek yorumlamaya etki eder ve filmin sizin gözünüzden yansıtılmasına yardımcı olur.

   Bazen bölüm bölüm notlar almanın en iyi eleştiri yazısı ya da inceleme yazısı yazmak için yeterli olacağı izlenimi yaratılır. Fakat notlar alınırken filmin tamamı gözden kaçabilir. Sahnelerde neler olduğuna, karakterlerin neler söylediğine odaklanılırken ya da yönetmenin neyi ön plana çıkardığını ararken film akmaya devam eder ve siz bütünü kaybedebilirsiniz.  Ayrıntılar sizi yanıltabilir.

  Filmi bir eleştirmen gözüyle izlemek yerine bir sinema seyircisi gibi izlemek gerekir ve yönetmenin mesajına odaklanmak geniş çerçevede bakmaya yardımcı olur ve yönetmen neyi anlatmak istemiş, neye vurgu yapmış daha kolay anlaşılır. Müzik, oyuncuların yansıtılması, ışık ve kurgu önemlidir. Bir bütüne doğru gidilmelidir ve iyi bir filmde bunların hepsi bir bütündür ve ayrılamaz. Kısacası, filmle duygusal bir ilişki kurmak gerekir. Sinemasever olmak ise en önemlisidir.

   Tüm bunlara ek olarak sinema tarihi araştırılabilir, sinema ile ilgili kitaplar okunabilir. En önemlisi de sinema ve tarihi dışında diğer alanlara da hâkim olunması beklenir. Edebiyat, ekonomi, politika, resim ve müzik dâhil birçok yardımcı öğenin bilinmesi gerekir ki film bir bütün olarak ele alınabilsin ve eleştirilebilsin. Filmi izleyip analiz etmek kolay değildir. Tarihsel, sosyolojik, felsefi… hangi bağlamda ele alınacağı belirlenip, ona göre çalışma yapılmalıdır. Film eleştirisi yapmak ve incelemek aynı değildir. Neyi öne çıkarmak istiyorsanız onun önemini vurgulamanız gerekir ki gösterge bilim, psikanaliz, çoklu teori (Freud, Jung, Lacan, Marksizm,Politik Analiz) size yardımcı olacaktır. Yönetmenin anlatışını, bakış açısını yakalamanız kaydıyla tabii ki. Fakat bu bakış açısını yakalamak onunla aynı düşüncede olmak anlamına gelmemelidir. Yönetmenin bakış açısının dışına çıkmayı başarabiliyorsanız ve yorumunuzu katabiliyorsanız ve fark edilmeyenleri görebiliyorsanız özgün olabilmeyi başarmışsınız demektir.

   Tüm bunları yaparken iki kitle olduğu unutulmamalıdır. Akademik bir kitleye uygun yazı yazarken yazı dili farklıdır ve yaklaşım farklıdır. İşi teorik olarak bilen bir kitleye yazmak dili oldukça değiştirir ve yaklaşımları ön plana çıkarır. Fakat işin başlangıcında olan bir kitleye yazmak tamamen farklıdır ve yaklaşımlar daha basit ve açıklayıcı olarak ele alınmalıdır.

  Uyarlama olan bir film izlendiğinde kitabı da okunabilir ve karşılaştırılması yapılabilir. Tabii ki filme sadık kalınmalıdır. Edebiyat ve sinema ilişkisi ele alınırken neyin kullanılıp kullanılmadığı ya da kitaptan neyi aldığı, neyden etkilendiği ya da tamamen mi aktarıldığı incelenebilir. Eleştiri yazmak sadece hikaye anlatmak değildir, eser tüm yönleriyle aktarılmalı ve bir bakış açısı ile ele alınmalıdır.

  Sinemanın enstrümanları dediğimiz sinematografi, karakter ve kurguya hâkim olmak gerekir. Başlangıç noktası bu olabilir. Ek olarak bu sorulara da cevap aranmalıdır:

Film ne söylemek istiyor?

Neden çekilmiş? (yüksek hâsılat için mi, sanat filmi mi?)

Hikâye ne anlatmak istiyor?

Teması ve ana fikri nedir?

Kontrol eden düşünce nedir?

Filmin gizli merkezi nedir?

Görünenle görünmeyen farkı nedir?

Alt metin okuması nasıl yapılır?

Filmin ana karakteri kimdir?

Amacı nedir?

Arzusu nedir?

Karşısına çıkan engeller nelerdir? (kendi içindeki sorunlar, problemler…)

   Filmin sanat filmi mi, Hollywood filmi mi yoksa Bollywood filmi olduğu çok önemlidir. Bu diziler içinde geçerlidir. Türü çok önemlidir ve türe göre karakterleri tanıma, daha derin ele alma, yazarın hilelerini anlama ve verilen mesajı ayırt etme farklıdır. Bir alt metin varsa, izlemeye değer bir eser ortaya çıkar.En önemlisi ise tüm içtenliğinle kendini bu işe adamaktır, görünen ile gerçekte olması gereken farklıdır. Kolay gibi görünse de çok ayrıntılı bir iştir eleştirmenlik…

(Not: Bu yazı ele alınırken, sinema eleştirmenleri Atilla Dorsay ve Mehmet Açar’ın yazıları ve röportajlarından yararlanılmıştır.)

 

 

 
Toplam blog
: 57
: 280
Kayıt tarihi
: 18.07.15
 
 

1992 yılı İstanbul doğumlu. İlkokulu İstanbul'da okudu, ortaokulu ve liseyi Edirne'de bitirdi. Kara..