Gelecek tasarımları

Bir popülasyonda, boy ortalaması 1.713,678 milimetre olabilir ama bir tek o boyda insan olmayabilir. Geleceğe yönelik nicel tasarımlar da böyledir. Kestirimi yapan 1 veya n kişidir ama popülasyon n, hatta N üzeri N kişidir ve o geleceğe uyan bir tek kişi olmayabilir, yani o gelecek herkesi üzebilir, yorabilir, sıkabilir, vd.

Bunun nitel yönüne bakarsak, hiçbir büyük tasarım, dünya devrimleri, dünya savaşları tasarlayanların tasarladığı gibi sonuçlanmadığı gibi, hiç istemedikleri sonuçlara yol açmıştır.

Bu hiç istenmeyen sonuçlar öngürülebilir olduğu halde, yine de yapılabilir. Örneğin 1980 darbesi, hiç istemediği ve askerler birer Atatürkçü olarak şeriata karşı olduğu halde, Türkiye’de şeriatçılığa olanak hazırlamıştır. Yeşil sermaye onlarla birlikte Türkiye’ye girdi ve çıkmadı. Bunu ayırsadılar ama yine de yaparlardı, çünkü siyasal soldan korktular.

Bilinerek yapılmış yanlışlarda da kantarın topu kaçırılabilir. Neden-sonuç ilintileri devimsellerinde, sizin etkiniz sizin istediğiniz sonucu verse de, tümüyle boşalmamış zemberek gibi, ileride uç sonuçlara yol açacak enerji sistemde kalmış olabilir. Burada tasarımın potansiyeli isteneni aşar.

Gelecek tasarımları bir ormandaki farklı bitkiler gibi olabilir: Kimi ottur, kimi ulu ağaçtır. Kimi birlikte yaşayabilir, kimi tüm diğerlerini öldürmeye yönelir. Yine de orman, tek tek ağaçların toplamından farklı bir şeydir, gelecek tasarımlarının toplamı da öyledir.

Gelecek tasarımları, daha çok uzmanlar tarafından yapıldıkları için indirgemecidir. Askeri tasarımlar iktisadi olanları, siyasi tasarımlar kültürel olanları yok sayabilir. O nedenle uzmanlık tasarımları bütünlükten yoksundur.

İnsanların tamamına yakını gelecek tasarlamayı çocuk yapmaktan ibaret sayar, iktidar seçkinlerinin onlar için tasarladıkları geleceklere karşı devekuşu gibi kafasını kuma sokarlar. Örneğin, liberalizmler tasarlanırken, aile kurumunun dağılmasından televolelere kadar herşey öngörülebilirdi, çünkü bunlar daha önce denenmiş süreçlerdi ve sonuçları gözlenmişti. Deneyde aynı sonuçlar yine nüksetti.

Gelecek tasarımları açık uçludur, her zaman yarın yeni bir gündür. Türün yok olma tehlikesinin % 50’yi geçtiği Soğuk Savaş döneminde bile böyleydi.