Guguk kuşu olmak mı? Kafesten uçmak mı?

Platon’a göre adalet; herkesin kendi işini iyi bir şekilde yapmasıdır. Herkes işini iyi bir şekilde yaptığında, her kurumdan eşit ve yararlı bir şekilde faydalanılabilinir.

Bir sisteme bağlı ‘adalet’ düzeni beraberinde, emirlerle uygulanan bir yaşamı emreder. Özgürlüklerin, bir diğerinin özgürlüğünü kısıtlayacağı noktada son bulmasını uygun bulur. Peki, insan kime? ve Neye göre yaşamaktadır?... Gerçekten herkes için bir ‘adalet’ var mıdır? Adalet, sistemin yön verdiği bir hayatı; düşünceyi, eylemi benimseyerek sistemin bir parçası olmak mı?... Bir guguk kuşu olup, sisteme kendi adalet tohumlarınızı bırakmak mı istersiniz? Yoksa ‘korku’ kültürü üzerine kurulmuş bu düzeni reddederek, kafesten mi uçmayı seçersiniz?    

‘One Flew Over The Cukoo’s Nest’… Türkçeye çevrilen adı ile ‘Kafesten Bir Kuş Uçtu’ veya ‘Guguk Kuşu’ oyunu, insanın içinde yaşadığı toplumu eleştiren, bireysel sorgu sistemini çalıştıran olguya sahip bir oyun. Oyun bir akıl hastanesinde geçmekte. Yazar, akıl hastanesindeki yaşamı, dış dünyanın minyatür bir örneği olarak tanımlamakta. Burada kurulan yaşantı ile kimin akıllı, kimin deli olduğu tartışılırken; sistemlerin, insanlar üzerindeki etkisi sorgulanmakta. Deli kim?... Delileri sistem mi yaratmakta?... Hangimiz deli ya da akıllı? Yoksa baskılar, kayırmacılık, adaletsizlikler karşısında deli olmak, akıllı kalmaktan zor mudur?

‘Guguk Kuşu’nu incelediğimizde Mc Murphy’nin karakteristik özelliklerini bu kuşta buluruz; doğada kendi neslini sürdürebilmek için dayatmacı bir tavırla yumurtalarını, başka kuşların yuvasına bırakır guguk kuşu. O kuş ki ilginçtir; doğada bulunduğu ortamın rengine tıpkı bir bukalemun gibi bürüne bilmekte. Guguk Kuşu yumurtasını bırakmayı seçtiği başka bir kuşun yuvasını takip eder. Dişi kuş yumurtaların başından ayrılınca, hemen kendi yumurtasını bırakmak için takibine aldığı yuvaya gelip, kendi yumurtasını yuvaya bırakır. Yumurtanın rengi ve büyüklüğü ev sahibi kuşun yumurtaları gibidir. Ev sahibi kuş çoğu zaman bu yumurtayı kendi yumurtası zanneder. Yuvadaki yumurtaların sayısına dikkat eden kuluçka asalağı guguk kuşu, yuvadaki yumurtaların birini dışarıya atıp, yerine kendi yumurtasını bırakır. Guguk yavrusu, üvey kardeşlerinden yaklaşık on iki gün önce dünyaya gelir. İlk dört gün içinde henüz kör ve tüysüzken, üvey ana babanın getirdiği yiyecekleri yuvanın gerçek sahibi olan yavrularla bölüşmemek için, yuvadaki yumurtaları akrobatik hareketlerle tek tek yuvadan atar. Eğer yuva sahibi kuş, bir yırtıcı kuş tarafından avlanırsa veya şiddetli bir fırtına ile yuvası bozulursa, yumurtasını hemen oradan alarak başka bir yuvaya bırakır.Guguklu saatlerde, sesleri taklit edilen guguk kuşlarının çoğu böcek ve tırtılla beslendiğinden, faydalı sayılırlar.

Bir tesadüf olmayan ‘Guguk Kuşu’ benzetmesi, doğada guguk kuşunun, çoğalmak için kendi yumurtalarını başka kuşların yuvasına kuluçkaya bırakması aslında Mc Murphy’nin baskılanan topluluklar ve yanlış adalet sistemi üzerinde, kendi yaşam felsefesini ve yaşam adaletini otoriter mekanizmaya taşımasıyla örtüşür.

Oyunun yazarı Ken KESEY’nin en önemli eseri olan ‘Guguk Kuşu’ aynı isimli romanından 1962’de sinemaya uyarlanır. Amerikalı yazarın eseri, özgün adı ile ‘One Flew Over The Cukoo’s Nest’ 1993 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından ‘kültür tarihi ve estetik olarak önemli’ filimler arasına seçilerek, ABD ulusal film arşivinde muhafaza edilmektedir. 17 Eylül 1935’de doğan Ken Kesey, yaşamının en önemli kesitini, ‘bireysel özgürlük için bir yol olarak karşı kültür’, hareketine vererek 2001 yılında hayata veda eder.

‘Guguk Kuşu’ adlı oyun, Yakın Doğu Üniversitesi Sahne Sanatları Fakültesi Tiyatro Bölümü Oyunculuk Ana Sanat Dalı ve Yazarlık Ana Sanat Dalı öğrencilerinin ve bölüm öğretmenlerinin birlikte hazırladığı, 2012-1013 eğitim yılının üçüncü ve son oyunu. Mizahi yönüyle eğlenceli, trajik- komik bir niteliğe sahip…

Beşinci Mezuniyet Oyunu niteliği de taşıyanoyun, 3 Mayıs Cuma ve 4 Mayıs Cumartesi saat: 20:30’da Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi (AKKM)’nde seyircisi ile buluştu.

Oyunun yaratıcıları ise şöyle:

YAZAN                                 KEN KESEY

OYUNLAŞTIRAN              DALE WASSERMAN

ÇEVİREN                            BİLGE ÖLÇER DERİNKÖK

YÖNETMEN                                   HİLMİ ÖZEN

DRAMATURG                    İSMİHAN YORGANCI -  ESLİM YILDIRIM

REJİ ASİSTANI                  SUZAN POLAT- İSMİHAN YORGANCI

ÖZGÜN MÜZİK                  Prof. Dr. CAVANŞİR GULİYEV

MAKYAJ                             NERİMAN ERÖZ

MÜZİK UYGULAMA        SUZAN POLAT

IŞIK UYGULAMA            ESLİM YILDIRIM – KEMAL DURUEL

DEKOR UYGULAMA       AKİF KOCA

FOTOĞRAF                        DOĞUKAN KESKİNKILIÇ

OYUNCULAR

REİS BROMDEN(HASTA)          ÇETİN TRAMPACI

WARREN(HASTA BAKICI)        OĞUZHAN YALMAN

WİLLİAMS(HASTA BAKICI)     ALPER AYANA

HEMŞİRE RATCHED                  İREM SAYILGAN

HEMŞİRE FLİNN                          İLKNUR DURMAZ

BİLLY(HASTA)                             ULAŞ ÖĞÜÇ

CHESWİCK(HASTA                     HAKAN SAĞLAM

MARTİNİ (HASTA)                                   HALİT TÜMKAN

SCANLON(HASTA)                      DENİZ TAYLAN TOMBUL

HARDİNG(HASTA)                      ONUR KAYABAŞI

ALBAY MATTERSON(HASTA) CAFER YEŞİLOVALI

FREDERİCKS(HASTA)               ÖMERSAN YEMİŞÇİOĞLU

MC. MURPHY                                HÜSEYİN KOMBAYCI

DR. SPIVY                                       HANİFE TAYYARECİ

CANDY                                            ORİDA YILDIRAN

SANDRA                                          ÇAĞLA TOPCAN

KRONİKLER

NEYRA KARABÖCÜ

FATMA TÜNEY

MERVE KOPAR

GÖKSU GİRİŞKEN

SEVİM ÖZDAĞ

YEŞİMGÜL ALAYDIN

ŞÜKRAN POYRAZLI

                                                                                                                                 İsmihan YORGANCI