Kaçkar Dağı

Doğu Karadeniz Dağ Silsilesi ‘nin en yüksek dağı olan Kaçkar ‘a ikinci yükselti olarak bilinenin aksine Verçenik Dağı  değil Sönmez Tepe (3860) arkadaşlık eder. İlk çıkışı 1983 yılında Tekin Küçüknalbant tarafından solo olarak yapılmıştır ve sonrasında dağcılar tarafından çok fazla rağbet görmediğinden ismi neredeyse unutulmuştur. Dağın kuzey yamacında birde askı buzulu vardır (Ergör buzulu). 

3. sırada Verçenik Dağı yer alır (3711). Aslında Verçenik ‘den daha yüksek (yalçınlar.karaca tepeleri gibi) doruklar vardır ama en çok bilineni Verçenik olduğu için sıralamada 3. olmaktadır. Kaçkar Dağ silsilesi içinde klasik rotası en teknik olan dağdır. Klasik rotasının başlangıcında Kapılı Göller bulunmaktadır (2950). İspir ‘e ticaret yolu olan bu geçiş bir nevi kapı görevini gördüğü için bu ismi almıştır.

Kaçkar Dağı ‘nın birçok tırmanış rotası bulunmaktadır. Klasik rotası (güney rotası) Artvin/Yusufeli/Heveg (yaylalar) köyü üzerinden araçla gidilebilecek son noktadan itibaren yaklaşık 4 saatlik yürüyüşle varılan Dilberdüzü kamp alanından başlar (2950). Kamptan çıkış-varış toplam 11 saat sürer. Dağın zirveye giden en kolay rotası olan bu yüzünde iki adet fazla dikkat gerektiren bölüm vardır ki extra özen göstererek kolayca atlatılır. Yan geçiş dediğimiz bu kaya geçişinde basacak yerler mevcuttur ama ıslak kayada dikkatli olmakda fayda vardır. Hemen sonrasında 2 metrelik kaya tırmanışı gerektiren bir geçit daha vardır ki diğerine göre bu daha kolaydır. ‘Hiçbir dağ çıkışı şakaya gelmez’ felsefesi ile her atılan adıma dikkat edilmesi gerekir. Dağ turizminin de yapıldığı bu rotada yaz dönemlerinde hareketlilik artar. Dilberdüzü kamp alanı birçok ülkeden gelen dağcı/turistlerle dolar. Tüm yürüyerek çıkılabilen dağlarda olduğu gibi Kaçkar ‘da temel dağcılık eğitimi almamış insanların tek başlarına yada birkaç kişiden oluşan gruplar halinde klasik rotayı kullandıklarını görebilirsiniz. Rehbersiz/Gps ‘siz çıkılan her dağ eğitimsiz kişiler için riskler taşır. Hele hele söz konusu Doğu Karadeniz dağları ise bu risk daha da artar. Çünkü gidenler bilir gün içinde hatta aynı saat içinde kaçkarların eteklerinde dört mevsimi birden yaşayabilirsiniz. Yağış olmasada yoğun sis görüşü çok kısa mesafelere düşürebilir ve bu da kaybolmanızı sağlar. Klasik ve Kuzey Doğu rotalarında belirli yerlerde ‘kaya babası’ denilen siste yön bulmamıza yardımcı olan üst üste dizilmiş taşlar vardır. Bunlar yıl boyunca hava şartlarından dolayı kaybolabilir. İlk giden dağcı görüş mesafesine göre her iki taraftanda (iniş-çıkış) rahatlıkla görülebilecek yerlere tekrar taşları dizer üst üste..Bu her sene yenilenir. O yüzden sabit bir yerleri yoktur kaya babalarının. Ama bazen öyle bir havayla karşılaşırsınız ki değil kaya babalarını görmeyi ayak ucunuzu bile zor görürsünüz. Bu durumda yapılacak tek şey geri dönmektir. Tabi bir dağcıysanız bunu rahatlıkla yapabilirsiniz ama rehbersiz çıkan bir maceracı iseniz kaybolmanız içten bile değildir. Artık klasik rotanın bir çok yerinde telefon çekmektedir. Heveg köyünün üstlerinde Kör Ahmet yolu üzerine konuçlandırılan baz istasyonu sayesinde güney yüzünde bir çok noktada rahatlıkla telefonla konuşabilirsiniz. Bu istasyon yokken uydu telefonları ile iletişim sağlanıyordu. Tabi bu sistemler çok pahalı olduğundan herkeste göremiyorduk. Ev tipi telsiz dediğimiz telsizler ile engebeli arazide sağlıklı görüşebilmek mümkün değildir. İki telsizin arasında bir tepe olmaması lazımdır çalışma sistemleri gereği..Bu kullanım mesafesini çok düşüren bir durumdur. Bu nedenle eskiden bir kaza haberi almak ve gereken zamanda müdahele etmek çok zordu. Teknolojiyi insanlık yararına kullanmak ve aşırıya kaçmamak koşulu ile seviyorum J

Tüm dağ kazaları istatistiklerine baktığımızda dağ kazalarının % 70 e yakını zirve sonrası kampa iniş sırasında olduğunu görüyoruz. Bunun sebebi çeşitli olsa da temel olarak biran önce kampa varma isteği, kendine aşırı güven, yorgunluk belirtileri gibi nedenleri sıralayabiliriz. Zirvede olmak çok güzel bir duygudur ve kelimelerle ifade edilemez. Orada olmakdan başka çare yoktur duygusunu anlayabilmek için. Ama unutulmaması gerekir ki, bir tırmanışın tamamlanması tek vücut kampa geri dönmek ile gerçekleşir. Bu nedenle dönüş yolunda çıkıştan olduğundan daha fazla dikkat ve konsantrasyon gereklidir.

1999 yılından beri dağcılık yapıyorum ve bir çok dağda faaliyetim oldu. Yapım gereği kış dağcılığını daha çok seviyorum. Şimdiye kadar yazın çıktığım tek dağ Kaçkar ‘dır :) Bunun nedeni yazımın başında da dile getirdiğim Kaçkarlar ‘ın doğası yazın olumsuz koşullarını kesinlikle size yaşatmıyor (toz, aşırı güneş yanıkları, susuzluk v.b.) Her yerinden fışkıran suları, buzul gölleri, çiçekleri ile dağa çıkıyor izlenimini zirve altı son bölümler hariç pek de anlayamıyorsunuz gerçekten. Bir dağcı olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki, güney rotası sizi dağa kademe kademe alıştırıyor. İlk çıkıştaki ‘katır osurtan yokuşu’ vücudunuzu sabah sabah şoka sokuyor, hemen üstündeki dünyanın o yükseklikteki ikinci en derin gölü olan Deniz Gölü ile(3380 metrede 69 metre derinlikte, dünyanın bir numarası ise Peru ve Bolivya sınırları arasında yer alan Titikaka gölü 3810 metrede 180 metre derinlikte) büyülüyor ve dinlendiriyor, sonrasındaki hafif çıkışlar ve kaya üstü patikalarla çarşak (döküntü irili ufaklı taşlar) üstünde yürüyüşe alıştırıyor, yaklaşık 80 metre inişle baş ağrınızı alıyor, akabinde kaymaz kayalar dediğimiz kırmızı kaya blokları ile yan geçişe ısındırıyor, ve son dik etabı ile dağda olduğunuzu hissettiren bir rotaya sahip ‘Güney Klasik Rota’...

Kuzeydoğu sırt rotası ise turizm faaliyetinden öte dağcılık eğitimi alınmasını gerektiriyor. Rize/Çamlıhemşin/Ayder yaylası/Kavrun (Kavran veya Kavron olarak da isimlendirilir) yaylası üzerinden yürüyerek yaklaşık 2.5 saatte varılan Öküz Çayırı kamp alanından başlıyor tırmanış(2950). Güney rotaya göre daha dik olan Kuzeydoğu rotasında ‘boşluk hissi’ dediğimiz uçurum kenarı duygusu fazlaca var. Kapı (3550) dan sonra gittikçe daha da dik hale gelen rotada dağcılığa yeni başlayanlar için extra ip emniyeti almak gerekebiliyor. Yapısı gereği ‘çürük kaya‘ statüsündeki Kaçkar dağlarında sabit emniyet kurmak neredeyse imkansız. Bu tür durumlarda geçici emniyet devreye girer ve uygun olan yerlerden alınır.

Dağın kuzey yüzünde 2 adet ‘sirk buzulu’ vardır(Büyük ve Küçük). Kuzeydoğu rotası küçük buzulun altından yükselerek devam eder. Buzul tırmanışları teknik bilgi ve beceri gerektirir. Çürük kaya yapısından ötürü taş düşme riski olduğundan buzul tırmanışında sabahın erken saatlerinde gün ağırmadan tırmanışa başlanması gerekir. Büyük buzulun ilk etabı dik ve çatlaklarla doludur. İlk etabı bitirdikten sonra eğim biraz azalır ve büyük çatlaktan sonra son bölüme doğru tekrar eğim artar. Güneybatı sırtına çıkıldığında klasik güney rotasına bağlanılır ve oradan zirveye ulaşılır. İnişi aynı rotadan yapmak riskli olabilir. Bu nedenle kuzeydoğu rotasından inmek daha akıllıcadır.

Kaçkar ismini ermenice ‘Haçlı Taş’ anlamına gelen ‘Haçkar’ dan alır. 8. yüzyılda Doğu karadenizin dağlık bölgelerine yerleşen Hemşinlilerin bu ismi taktığı düşünülmektedir.

Tektonik (sıkışma sonucu oluşmuş) yapıya sahip Doğu Karadeniz Dağlarının en yüksek doruğu Kaçkar ‘dır. Aşırı yağış, ani ısı değişimleri, sürekli nemli ortam, şimşekler gibi nedenlerle çürük/döküntü kaya yapısına (bazalt/granit) sahiptir. Bir dağcının sevmediği tırmanış arkadaşları :) Karadeniz ‘e paralel uzanan 3500 metreden yüksek bir çok doruk vardır. Dünyada denize yakın 4000 metrelere çıkan bu şekilde dağ sırası 4 adettir. Güney kısmı daha kurakken kuzey kısmı bol yağış alarak, Türkiye ‘nin tek ‘ılıman yağmur ormanları’ kuşağını oluşturmuştur. Dağ silsilesinin etrafında yüzlerce yayla ve buna bağlı olarak yaylacılık kültürü çok gelişmiştir ama günümüzde malesef gerçek yaylacılık ölmek üzeredir.

Notlar:

Buzul Gölleri: Buzulların hareketi sonucu az eğimli yerlerde ileri geri hareket eden buzul nedeni ile ortaya çıkan çukurların zamanla su dolması sonucu oluşmuş göllerdir. 1 metre ile 70 metre derinlikte olanları vardır. 

Boşluk Hissi: Her insanda çeşitli seviyelerde bulunan yükseklik korkusunun dağcılıkda kullanılan ismi.

Çürük Kaya:  Döküntü kaya da denilen çürük yapıya sahip kaya blokları için kullanılan isim. Bunun birçok nedeni vardır. (kaya yapısı, yağışa maruz kaldığı miktar, ısı farklılıkları, coğrafi konum gibi..)

Sirk Buzulu: Yüksek dağlık kütlelerde, yamaçların üst kısmındaki bir çukurlukta biriken kar yamacın eğimi doğrultusunda hareket ederek burayı oyar ve çukurluğu genişletir  Burada biriken karlar zamanla buzula dönüşür Buzulun aşındırma gücü de daha fazla olduğundan içinde yer aldığı çanağı daha da derinleştirerek sirk haline getirir.