Kişisel Gelişim: Homeostatis (Dengelem)

Türkçe’de belki de “Dengeleme” diye de adlandırmak olası. 

 

Homeostasis kısaca, canlının vücudunda gerçekleşen her türlü değişikliğe karşı var olan dengenin korunmaya çalışılmasıdır. Veya bir canlı sistemde bulunan, kendi kendini ayarlama ve bazı durumlarda da onarım gücü olan mekanizma ve yetenektir.

 

Bir biyoloji terimi olarak tanımlansa da aslında psikolojinin de araştırma alanına giren bir kavramdır. Tek hücreli canlılardan en gelişmiş canlı, insana kadar her canlı tarafından hayatında denge sağlamak için gösterdiği tepkidir. 

 

Bir çocuk doğduktan sonra, yani  o sıcak güvenli ortamdan çıktıktan sonra ölene kadar hayatında bu dengeyi korumaya çalışır. Küçükken bunu ağlayarak yapan insan büyüdüğünde daha karmaşık tutumlarla, gerek biyolojik gerekse psikolojik dengeyi bulmak için çabalar gösterir.(bado)

 

Homeostatis, tüm vücut işlevlerinin, normal düzeylerde, dengeli olmasıdır ve vücutta gerçekleşen değişikliklere karşı var olan iç dengenin korunmaya çalışılmasıdır… Örneklersek, yediğimiz besinler sonucu vücudumuza bol miktarda glikoz alırız...Alınan bu fazla glikoz kandaki şeker miktarını artırır... Dolayısıyla,  kandaki şeker dengesi bozulur… vücudumuz derhal homeostasisi  sağlamak için, insülin salgılayarak fazla olan şekeri hücrelerde depolar…Bu durum sonucunda da kan şeker miktarı normale döner..Yani vücutta denge  sağlanır… (Osman Müftüoğlu, Hürriyet, 22. 5.12)

 

İnsan hayatı ve hatta evren dengeler üzerine kurulmuştur. Vücudumuz da öyle… O bakımdan yaşadığımız sürece bu dengeleri bilinçli yada bilinçsiz bozmaya çalışmak, kişiyi bozar.

 

Şu örneğe de bakın lütfen.

 

Yatıp, uyuyan bir insan, aniden uyanıp, hemen ayağa fırlamak isterse, muhtemeldir ki anında bir baş dönmesiyle karşılaşacaktır. Çünkü ani hareket vücudun dengesini bozmuştur, kişinin belki de tansiyon sisteminde ani bir oynama olmuştur. 

 

Oysa kişi yavaş yavaş kendini ayağa kalkmaya hazırlarsa bu hemostatis’in bozulma durumu olmaz. Yatak kenarında bir iki dakika oturup ondan sonra ayağa kalkılırsa, vücut kendini toplar.

 

Şunu söyleyebiliriz. Dünya ve insan hayatı “DENGE” üzerinde duruyor… İnsan oğlunun ister kendi hayatında ölçüleri kaçırması, isterse çevre ekolojisinde oynamalar yaparak, dünyanın dengesini bozması karşılıksız kalmaz. Bazı bilim adamları ne derler: Amazon Ormanları'nda bir kelebeğin kanat çırpması, ABD'de fırtına kopmasına neden olabilir.

 

Dengenin bazen global olarak bozulması, bazı gros değişikliklere neden olabilir. Buna bilimde “Kelebek Etkisi”de deniyor… 

 

Kelebek etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük değişikliklerin büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesine verilen addır. Edward N. Lorenz'in çalışmalarından biri olan Kaos Kuramı  ile ilgilidir. Farklı bir örnekle bu, bir kelebeğin kanat çırpması, dünyanın yarısını dolaşabilecek bir kasırganın oluşmasına neden olabilir. Fakat   bu deyim aynı zamanda, daha çok yaratılan bir karmaşanın büyüyerek artmasını anlatır.

Öyleyse insanoğlu bilmelidir ki, insan vücudunda envai türlü dengeleme işlemleri vardır..

 

Sözgelimi. “fizyolojik denge” , “nörolojik denge”, “vücudun su dengesi” … ve daha sayısız dengeler. Vücutta bu dengelerin biri veya ikisi bozulduğu zaman kişi bunu hisseder ve eksik olan şeyleri tedarik etmeye çalışır. Bazen kişi bunu anlayamaz, o zaman bunu başkalarına, uzmanlara danışarak anlamaya çalışır.

 

Bu konuda bazı bilgelerin sözlerine bakalım…

 

“Zira beden de bir binadır.Merkezinde denge ve ahenk var.”  Elif Şafak

 

“Hayatın gerçek lezzetini tatmak, hayatta gerçek manada mutlu olabilmek için “doğrularla” buluşmak, “dengeli ve ölçülü” hareket etmek gerektiğini düşünüyorum. “Dengeli ve istikametli” bir yol izlemek, şahsî hayat için de, toplumsal hayat düzeni için de vazgeçilmez bir şart olarak karşımıza çıkıyor.” Nejat Eren

 

“Dünya o kadar ilahi bir şekilde organize edilmiştir ki her birimiz kendi yerimizde ve zamanımızda, diğer her şeyle denge halindeyizdir.” Goethe

 

“İçindeki sese kulak ver, yürümen gereken yolu, aslında yapman gereken işi bulduğunda hayatına denge gelecektir.”  Judith Malika Liberman

 

“Hayat bisiklet gibidir, dengeyi kaybetmemek için durmadan ileriye doğru ilerlemek gerekir.” Albert Einstein

 

“Yaşamın amacı karşıtlıklar arasında denge kurmaktır.” Carl Gustav Jung

 

Bütün bunlara bir de sabahtan radyo’dan işittiğim bir şarkıdan ekleyelim:

 

“Dalgasız denizde herkes kaptan…”

 

Bu kadar  güzel söz  dengenin insan hayatındaki önemini anlatmak için yetişir. Ama siz yine de dengeleri korumaya çalışın. Malum “Dünya bir öküzün tek boynuzunun üzerinde duruyor!”  Hafif bir salladımı neler olduğunu görüyoruz.. Aman dengelere dikkat… Evimizde, kendi hayatımızda ve her yerde..