Leyla Gencer, Ölümünün 10. Yılı’nda Verdi’nin Requiem’i ile Anılıyor

    20.yy’ın en önemli sopranolarından “Türk Divası” Leyla Gencer, 72 eseri İtalya’dan Brezilya’ya Fransa’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne uzanan en önemli opera evlerinde sahneye çıktı. 

     Giuseppe Verdi’nin, ünlü İtalyan edebiyatçı Manzoni’nin ölümü için bestelediği Requiem, İstanbul Devlet Opera ve Balesi ve İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası iş birliğiyle seslendirilecek.

   Eserin korosunu Emanuela Aymone çalıştırdı. Meksikalı tenor Fabian Lara’nın konuk olduğu konserde diğer solistler soprano Perihan Artan, mezzosoprano Nesrin Gönüldağ ve bas Suat Arıkan.  Eseri, şef Antonio Pirolli yönetecek.

Konser; Aya İrini Müzesi’nde, 11 Mayıs (Cuma) saat: 20.00’de gerçekleşecek.

Giuseppe Verdi bu yapıtını, yazar Alessandro Manzoni (1785-1873) için bestelemiştir. Requiem’in ilk temsili, Manzoni'nin ölümünden tam bir yıl sonra, 22 Mayıs 1874'te, Verdi'nin yönetiminde Milano'nun St.Marco Katedrali’nde verilmiştir. Rossini'nin ölümünden (1868) sonra, Verdi'nin de dahil olduğu bazı İtalyan besteciler, ‘’Messa per Rossini’’ (Rossini için requiem) projesine girişmişler ve her besteci bu missanın birer bölümünü bestelemişse de yapıt hiç çalınmamıştır. Verdi, Messa per Rossini için bestelediği ‘’libera me’’ başlıklı bölümün müziğini, Manzoni için bestelediği requiemin aynı bölümünde kullanmıştır. 

Verdi'nin eseri dönemin ünlü orkestra şeflerinden Hans von Bülow tarafından fazla operatik bulunmuşsa da ("ruhbani kıyafetler içinde bir opera"), Brahms "bu requiem bir dahinin eseri" diyerek fikrini belirtmiştir.

Verdi Requiem'in bölümleri şöyledir: 
1. Requiem ve kyrie (koro, solistler) 
2. Dies irae , Dies irae (koro), Tuba mirum (koro, bas), Liber scriptus (mezzo soprano, koro), Quid sum miser (soprano, mezzo soprano, koro), Rex tremendae (solistler, koro), Recordare (soprano, mezzo soprano), Ingemisco (tenor), Confutatis (bas, koro), Lacrymosa (solistler, koro) 
3. Offertorio (solistler) 
4. Sanctus (çift koro) 
5. Agnus dei (soprano, mezzo soprano, koro) 
6. Lux aeterna (mezzo soprano, tenor, bas) 
7. Libera me (soprano, koro)

Muhteşem ve inanılmaz bir isyan duygusu barındıran ‘’Dies irae’ye’’ sahip olan Requiem, en güzel requiemlerden biri olarak kabul edilir. Mozart’ın Requiem’ i aksine bir kabulleniş yoktur verdinin Requiem inde... ‘’Bir isyan, bir bitmemiş işlerim var daha bir önce insan dururken niye ben der Verdi Tanrı’ya...’’

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Prag yakınlarındaki Terezin Toplama Kampı mahkumlarından müzisyen Rafael Schächter, Verdi'nin Requiem’ini Yahudi mahkumlardan (amatör gönüllüler) oluşan 150 kişilik bir koroyla 1943-1944 yılları arasında tam 16 kez seslendirmiş. Tabii koroya tam donanımlı bir orkestra değil, sadece bir piyano eşlik ediyormuş. Zaman içinde koro üyelerinden bazıları Auschwitz ölüm kampına gönderildiği için yeni üyelerin yetiştirilip koroya takviye edilmesi gerekmiş. Sonunda Schächter de 1944 yılında Auschwitz'e gönderilmiş ve kendisinden bir daha haber alınamamış. Terezin'de Naziler'in zulmüne karşı "sesli" bir direnişin sembolü haline gelmiş Verdi Requiem'in son bölümü ‘’Libera me’’ bu temsillerde ayrı bir anlam kazanmış; bu nedenle bu eserin o etkileyici ‘’Agnus dei’’ (Tanrı’nın kuzusu) bölümü de savaş ve soykırım kurbanı olmuş bütün insanları anımsatıyor.

İşte bu güzel eseri İDOB-İDSO işbirliği ile Türkiye’mizin Diva’sı soprano Leyla Gencer anısına, üstelik, anlam ve ortamına çok uygun olan İstanbul Aya İrini Müzesinde sergilenecek. İDOB solistleri ve Korosuna İDSO eşlik edecek.

İsmail Hakkı Aksu