MENDİL

Türk kültüründe mendilin ayrı bir önemi vardı.Eskiden erkek,kadın ve çocuk olmak üzere herkesin cebinde özenle saklanan bir mendil vardı.O kendi başına düzen  ve temizliğin sembolüydü.Özellikle genç kızlar mendillerini itinayla oyalarla süslerlerdi.Okullarda el temizliği kontrol edilirken mutlaka mendilin temizliğine de bakılırdı.

Erkekler el temizliğinde onu etkin olarak kullanırlardı.Kişisel bakım eşyalarının içinde mendilin özel bir yeri olurdu.Yıkandıktan sonra güzelce ütülenen mendiller görenlerde saygı duygusu uyandırırdı.Hava sıcaksa mendilin kenarları düğümlenerek başına örtülür,terlemekten kaçınanlar onu boyunlarının yakasına takarlardı.Abdest alanların tek sığınağı gibiydi,en olmadık yerde arka cepten çıkarılarak hayran bakışlar altında kurulanırdı.

Bayramlarda büyükler şekerle birlikte mendil de dağıtırlardı.İçine bazen para,bazen şeker,bazen de kuru yemiş gibi şeyler konularak küçük yüzlerde gülümseme oluşturma hedeflenirdi.Küçüklerin mendillerinin köşesine  özel olması için anneler tarafından isimler işlenirdi.

Güzelce işlenen mendilin hediye edilmesi gençler arasında söz verme yerine geçerdi.Gençler askerlik görevi için sıla dışına çıkarken sevdiklerinden aldıkları mendillere sıkıca sarılırlardı.Memleketi dışına çalışmaya gidenlerin hasret ateşini giderme çabasında sevdiğinden alınan mendilin büyük faydası olurdu.Bu mendiller en sağlam yerlerde saklanır,ara sıra kuytuda çıkarılarak hasretle koklanırdı.

Kız isteme töreninde eğer söz verilmişse karşılıklı mendil alış verişi yapılır ve buna mendil alma denirdi.Düğünlerde davetiye yerine mendil gönderildiği de olurdu. Sandıklarda saklanan kıymetli eşyalar da mendile sarılarak saklanırdı.Yani mendil kullanımı ülkemizde çok sağlam temelleri olan geleneklerimizden biriydi.Adeta yanında mendil   taşımayanlara insan gözüyle bakılmazdı.Günlük yaşamın içinde bunca kullanım alanına sahip olan mendil çok önemli yere sahipti.

1980 yıllarında değişen şeyler gibi mendil kültüründen de büyük oranda vazgeçtik. Yeni piyasaya sürülen kağıt mendil satışının önündeki tek engel bu konudaki köklü geleneğimizdi.Zeytin yağlı yiyemem,basma da fistan giyemem diye türkü yapan sanatçılar gibi bu işin alıcısı da bulundu.Bu mendil geleneğini yıkmak için maalesef bilim adına konuşan kiralık ağızlar da kullanıldı.Kullan-at denilen kağıt mendillerin daha sağlıklı olduğu bilim ağızlarınca sıkça dile getirilmeye başlandı.Zamanla bu öyle bir hale getirildi ki cebinden bir mendil çıkarmak sanki utanılacak bir şey gibi kabul edilmeye başlandı.Artık kadın çantalarında bir kutu kağıt mendil çıkması medeniyet sembolü gibi gösterildi.

Eski Türk filmlerini izlerken bu tür sahnelerine rastladığımda burnumda bir sızı hissediyorum.Eskilerde kalmış,ihmal edilmiş tanıdık birini görmüş gibi utanç içinde kalıyorum.Bizden bir parça olan mendillerimizi bu kadar ucuza terk etmemeliydik.Kullan-at kağıt mendiller eski mendillerimizin yerini tam olarak alamadı.Siz ne dersiniz?