Piri Reis'in Haritaları

Osmanlı'nın en kudretli amirali olan Piri Reis, çok iyi bir denizci ve subay olmasının haricinde, aynı zamanda çok iyi de bir coğrafya ve harita uzmanıdır. Piri Reis'in 1513'te çizdiği Afrika, Amerika ve Güney Kutbu'nu gösteren harita, ortaya çıkarıldığı 1929 yılında tesadüfen bulunduğunda, ortalığı çok karıştırdı. Zira, o tarihe kadar böyle bir haritanın varlığından hiç kimse haberdar değildi. Dünya bile.. Bakın bu haritalar ile ilgili ilginç bilgiler neler.. Nasıl bir zenginliğimiz var, farkında değiliz.

Piri Reis'in bu haritaları nasıl çizdiği hala merak konusu.. Kimlerine göre Piri Reis oralara gitti, kimilerine göre ona gizli bir vahiy geldi, kimilerine göre de, Piri Reis, aralarında Kristof Kolomb'a ait bir haritanın da bulunduğu yirmi kaynağı bütünleştirerek hazırlanmış, Ancak, unutulmamalı ki, 15-16. yüzyıllar, Avrupa'lı denizciler kadar, Türk ve Müslüman denizcilerinin coğrafya bilgileri de çok derindir. Osmanlı donanması, dönemin en güçlü donanması idi ve Akdeniz'de Osmanlı'nın egemenliği vardı.. Okyanuslara açıldılar mı bilinmiyor ancak, bu haritalar gerçekten çok değerlidir.

Bir kaç noktada irdeleyelim;

- Piri Reis'in haritalraından birinde Güney Kutbu gösteriliyordu. Hem de enlem, boylam ve coğrafi özellikleri ile. Bu çok ilginçti. Çünkü Güney Kutbu'nun keşfi, haritanın çizilmesinden çok sonra, yani 1818'de gerçekleşmişti. Dahası, Piri Reis'in haritası, kıtanın buz altında kalmış sahil kesimlerini de gösteriyordu. Ancak kıta üzerindeki buzlar, haritanın çizilmesinden tam 6 bin yıl önce erimişti.

- Bir başka önemli ve ilginç bilgi: Bu haritaların birinde Amerika kıtasının gösterilmiş olmasıdır.. Piri Reis Haritası günümüze kalan, Amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan biridir. İlginç olan bilgi ise Amerika kıtasının 1492'de keşfedilmiş olmasıdır.. Burada soru şudur. Piri Reis nasıl oluyor da, daha tüm dünya Amerika'nın keşfini bilmiyorken, oraları Kristof Kolomb'dan başka keşfedenler mi oldu ? Piri Reis 1500'lü yılların başında bu haritayı çizmesiyle, acaba o da mı oralar gitti? Yoksa oralara giden gemilerden aldığı ganimetler arasında mı çıktı... (Böyle de bir iddia vardır)

- Bu madde Piri Reis'in birinci haritası hakkında bilgi vermektedir. Piri Reis daha sonra, 1528'de Amerika'yı daha iyi gösteren ikinci bir harita yapmıştır.

- Osmanlı Kaptan-ı Derya'sı (Amiral) Piri Reis tarafından 1513'te çizilmiş olan bu haritada, Avrupa ve Afrika'nın batı kıyılarını ve Güney Amerika'nın doğu kıyılarını gösterildiği de gözükmekte.  Hatta bu kıyılarda yabani hayvan resimleri bulunmaktadır. Örneğin Güney Amerika kıyılarına Lama ve Puma resimleri işlerken, Afrika kıyılarına Fil resimleri işlemiştir. Piri Reis'İn bunları görmeden bilgi notu gibi düşmesi enteresan değil midir?

PEKİ BU HARİTALAR NASIL BULUNDU?

Atatürk'Ün talimatı ile,1929 yılında Topkapı Sarayı’nda genel bir düzenleme yapılıyordu. Müzeler müdürü Halil Ethem Eldem, çok ilginç haritalar buldu. Biraz inceledi, bunlar sanki bir dünya haritasının parçalarıydı. Haritaları yapan ünlü Türk amirali Piri Reis’ti. Fakat onun yaşadığı dönemde böyle haritaların çizilmesi imkansızdı. Müzeler müdürü durumu derhal Ankara’ya haber verdi. Haritalar Atatürk'e ulaştırıldı. Atatürk haritaları inceledi. Daha sonraki yıllarda kayıp kıta Mu’nun sırrı ile nasıl ilgilenecekse, bu esrarengiz haritalarla da çok ilgilendi. Daha sonra onun direktifi ve yönlendirmesi ile bu haritalar çoğaltılarak yayınlandı. Olayın yakın tanıklarından Prof. Afet İnan bu konuda şunları söylüyor :

" Ben haritaları ilk defa Çankaya’da Atatürk’le beraber gördüm. Ceylan derisine büyük bir dikkatle çizilmişlerdi. Üzerlerinde yazılar ve renkli resimler vardı. 1935 yılında, Tarih Kurumu, haritalardan birini tanıtıcı bir broşürle bastı. Genova Üniversitesi’ndeyken ilk Amerika haritalarını incelemiştim. Genova Coğrafya Kurumu’na Piri Reis’in haritasının bir kopyasını verdim. Olay çok ilgi çekti. 1937 yılında çeşitli ülkelerin gazetelerinde yayınlandı. Fakat o gün bugündür, bu haritanın esrarı çözülememiştir…”

İLK HARİTASI

Piri Reis’in haritaları aslında birden fazla. Biz, daha çok onun 1513 yılında yaptığı ilk harita üzerinde duruyoruz. Bu haritada Orta Amerika’yı, Güney Amerika’yı, Afrika kıyılarını ve Avrupa kıyılarının bazı yerleri görünüyor. Ortada Atlas Okyanusu var. Haritanın kuzeyinde ve güneyinde 32'şer uçlu birer rüzgargülü var. 95'e 65 cm büyüklüğünde. Ayrıca haritanın üzerinde renkli resimler görülüyor. Örneğin, Afrika’ya fil ve ayrıca deve kuşu resimleri çizilmiş. Güney Amerika’da ise lama ve puma resimleri var. Acaba Piri Reis, oralarda bu hayvan türlerinin yaşadığını nereden biliyordu?

İKİNCİ HARİTA

İkinci haritadaysa, Atlas Okyanusu’nun kuzeyi, Kuzey ve Orta Amerika’nın kıyıları görülüyor. Ayrıca dört adet rüzgargülü var. Mil ölçüleri verilmiş, bu ölçüler 50 ile 10 mil arasında değişiyor. 
Kuzeyde Grönland görülüyor. Bundan başka Terre Neuve kıyıları ve aynen bugünkü gibi görülen Florida yarımadası var. Honduras, Yukatan yarımadaları, Bahama ve Antil takımadaları, Küba, Haiti adaları, yerinde ve doğru olarak çizilmişler. Ölçüler doğru, yerler doğru şekiller doğru, 11 derecelik bir pusula kaymasından başka her şey doğru. Doğruların bu kadar çok olması, insanın şüphesini biraz daha arttırıyor.

Elimizde nasıl bir hazine olduğunun farkında mıyız bilmiyorum ama bu gibi değerlerin de müzelerde tozlu raflarda değil, daha güvenli ve sağlıklı koşullarda saklanması ve muhafaza edilmesi gerekiyor. Şimdi şöyle bir soru soralım: Eğer bu haritalar tesadüfen bulunmuş olmasaydı, ne olurdu ? Hemen cevap vereyim. 1) Muhtemelen çoktan ortam şartlarında deforme olurdu yada fareler yerdi .. 2) Önce biz, sonra da tüm dünya böylesine önemli bir buluş ve yüzlerce yıl öncesine ait bir bilgiden yoksun olurduk.

Söylendiği, yazıldığı gibi, Piri Reis’in haritaları gerçekten gizem ve sır içeriyor. Sanırım daha uzun bir süre bu sırrın çözümünü öğrenemeyeceğiz.

../..