Protesto Etmek Üzerine!

Kültürümüz merkez olgusuna biat etmeye dayanır. Zayıfın yanında durma, haksızlığa karşı çıkmak gibi bir davranış kodlarımızda yoktur. Gücün yanında durmak, güce erişmek şiarımızdır. TDK’na göre protesto etmek; itiraz etmek, reddetmek; protesto yollamak anlamına geliyor. Protesto, herhangi bir davranışın tüzeye, antlaşma ve sözleşmelere aykırı düştüğünü ve onanmadığını resmî olarak açıklamak karşı gelmek olarak ta ifade ediliyor.

Bir düşünceyi, davranışı veya durumu onaylanmadığını bildirme amacıyla eylemde bulunmanın bin bir çeşit yolu vardır. Ülkemizde yapılan bazı protesto örneklerine beraberce bir bakalım.

Alaşehir İlçesi’nde, kaplumbağaları ölmeleri için ters çevirenlere kızan bir çiftçi, kaplumbağa şeklinde ev yaparak durumu protesto etti. Antalya’da muhtarlar, ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasına, turp yiyerek tepki gösterdi. Hamas’ın eşeği canlı bomba yapmasından sonra bu kez de bir eşeğe İsrail bayrağı çizen Filistinli bir grup eşeği taşlayarak öldürdü. Türkiye’de bir grup, İsrail’i protesto etme adına Coca colayı klozete döktü. İsrail,  parasıyla cola satın alıp kanalizasyona döken esnaflar tarafından da protesto edildi. Bu arada Coca cola firması Türkiye’de 10’uncu fabrikasını açtı.Bir grup genç, Hollanda ile yaşanan diplomatik krizi portakal bıçaklayarak Hollanda’yı protesto etti. Adıyaman’da bir kısım Köy ve Mahalle Muhtarı, dolardaki yükselişi dolara burnunu silerek ve yakarak protesto etti.

Protestolar, bazen amacının dışında yanlış hedefe de yönelebilir, örnek mi!

1998 yılında Abdullah Öcalan'ı iade etmeyen İtalya'ya karşı yapılan boykotta çok sayıda İtalyan marka boykot edildi, Bellona marka İtalya markası sanılarak yakıldı. “Uygur Türk’lerine zülüm yapılıyor” diye işletmecisi Türk olan Çin Lokantasına saldırıldı. Ülkücüler tarafından Doğu Türkistan’daki Müslümanlara destek olmak için gerçekleştirilen yürüyüşte Çinli sanılan Koreli bir turist kafilesi saldırıya uğradı. Ermenistan’ın başkenti Erivan’da Türk bayrağı yakılmasına tepki gösteren bir grup Iğdır’da Ermenistan bayrağı yerine “yanlışlıkla” Kolombiya bayrağını yaktı. Çinili Fırın, Çinli Fırın sanılıp protesto edildi. 

Protesto örneklerine devam edersek; Türkücü biri, Ruslarla yaşanan kriz nedeni ile Rus mankenin rol aldığı klipini yaktı. İ.Ü.’nde bir grup, şişme Noel Baba bıçaklayarak Noel kutlamak isteyen Müslümanlara karşı protesto gerçekleştirdi. Bolu’da, bir grup genç, Noel Baba’yı Yeniçeri kılığına girip kovalayarak yılbaşı kutlamalarına tepki gösterdi. Kuru üzüm fiyatlarından memnun olmayan üreticiler, musalla taşına insan şeklinde kuru üzüm kıyıp, cenaze namazı kıldı. Süt üreticileri, süt fiyatlarının düşürülmesini protesto etmek için süt banyosu yaptı. Marmaris’te tiyatro salonu bulunmamasını protesto eden oyuncular, denizde oyun sahneledi. Banka kredisini ödeyemeyen ve hakkında icra takibi başlatılan bir çiftçi, traktörünü tarlada ters çevirerek satışa çıkararak durumu protesto etti. Taban fiyatlarını beğenmeyen çay, fındık, soğan, patates, domates üreticileri protesto amacı ile ürünlerini sokağa döktüler.

Greenpeace, ceza hukukunda yeri olmadığı için önemli insanların yüzüne pasta atma, doğaya zarar veren şirketlerin dev binalarının tepesine tırmanıp aşağı devasa pankartlar sarkıtma gibi akıl dolu protestolara imza atıyor. Memurların Kızılay’da ha bire tabut taşımaları, kendilerine podyum kurup, fiziksel durumlarını gösteren defileler yapmaları, ceplerine doldurdukları taşları ulu orta yemeye çalışmaları, bu kapsamda değerlendirilebilir.

Protesto sözcüğü batı dillerine, eski Fransızca yoluyla Latinceden girmiş, Latincedeki anlamı daha çok “açıkça ilan etmek, tanıklık etmek” olan protesto, bugün de batıda hukuk dilinde, örneğin masumiyetini ilan ederken kullanılmaktadır. Beğenilmeyen iktidar uygulamaları, zamlar, hayat pahalılığı, işsizlik, yolsuzluk, doğa kıyımı, kadına, hayvana uygulanan şiddet… bireysel olarak ta kitlesel olarak ta protesto edilebilir.

Ülkemizde protesto kültürünün yaygınlaşması için daha çok demokrasi gerekmektedir. İnsanlığa yakışır haklar ancak protesto edebilme bilincinin yaygınlaşmasıyla kendi tezlerini duyurmaya, haklılıklarını göstermeye çalışabilir. Protesto kültüründe ideal olan durum ise düşünebilen, sorgulayabilen, dayatmaları reddeden rasyonel aklı kullanan birey ve toplulukların varlığıdır. Kana bulanan protesto eylemleri ise zihinlerimizde tazeliğini korurken, dünya tarihi, birbirinden farklı amaçlar için, birbirinden yaratıcı, kimi absürt, kimi etkisini gösteren, kimi amacına ulaşamasa da kamuoyunu dönüştüren, kimi de unutulan protesto eylemleri ile doludur.

Nizamettin BİBER