Sağlıklı Kontrol Mekanizması

‘Kontrol Mekanizması’ kelime anlamı olarak; İşlem ve faaliyetlerin önceden belirtilmiş kural ve kaidelere uygun olup olmadığının tespit edilmesine yönelik kurulmuş mekanizmadır.

Sözlük anlamının ötesinde ‘kontrol etme/edebilme’ olgusunun hayatımızdaki yeri ve öneminden bahsedelim izin verirseniz. Öncelikle ele alınacak konular olarak;  Kişisel kontrol mekanizması, toplumsal kontrol mekanizması diye nitelendirirsek yukarıdaki tanımdan biraz daha dışarı çıkmak gerekiyor.

Bireysel kontrol mekanizmasından söz ettiğimizde; Kişi kendi duygu ve düşüncelerinin ürünü olan kaygı ve endişenin yol açtığı duygu durumuyla kendine ‘kontrol edebileceği’ alanlar açar. Eğer bu ‘kontrol şekli’ tatmin edici değilse kontrol mekanizmasında abartılı artışlar söz konusu olabilir. Burada açıklamadaki gibi belirlenmiş kural ve kaideler de yoktur. Kişi bunu kendi zihninde arttırıp azaltabilir fakat bu bilinçli şekilde olmaz. Kontrol edebilme noktasında sorun olması zaten olayı ‘kontrol mekanizması’ gerçeğinden de uzaklaştırır. İngilizcede bunun tam kelime anlamı olan ‘control freak’ kontrol delisi olarak anlamlandırılmıştır.

Peki kişi neden kontrol delisi olur? Sadece dış uyaranlara bir tepki olarak mı? Psikolojik olarak dayanıksız olduğu için mi? Yoksa bireysel olarak kaygı düzeyi diğer insanlardan daha yüksek oranda olduğu için mi? Böyle davranan kişiler toplumda kınanıp zaman zaman ayıplansa da bireyden topluma gittiğimizde artan bu ‘bir şeyleri kontrol etme arzusu’ toplumları da etkilemekte. Kalabalık içinde birinin yüksek sesle konuşması ,topluluktaki bir kişiyi hiç rahatsız etmiyorken diğerini bağırtıp diğerlerinin dikkatini çekmeye yönlendirebilir. Bağıran kişi rahatsız olabilir bunun için uyarısını da yapabilir. Ama bağıran kişi bundan çok daha fazlasını yapar: Kendince ; ‘Kontrollü ol’ demek ister kontrolsüz olan kişiye ‘Mekanizmadan uzaklaşma’.

Toplumsal kurallar konusunda hassas biri olarak ‘kontrollü olmayı kaybetme’ konusunda ince bir çizgi olduğunu düşünüyorum. Bazen toplumda yaşanan bir olumsuzluk kontrolsüzce ‘kontrol deliliğine ‘doğru gidebiliyor. Toplumsal bir dava, toplumsal bir olay, vatandaş hakkı vs gibi konular hepimizi ilgilendirse de günümüzde enteresan bir şekilde çözülebilecek olaylar büyük kontrolsüzlüklere doğru evrilebiliyor.

Bunun neden olduğunu tam olarak bilen biri olduğunu düşünmemekteyim. Toplum bireylerden oluşur. Her bireyin kendi düşünce, duygu, aile, gelenek, karakter yapısı farklı olabileceği gibi herkesin her olaya vereceği tepki ve tavır da parmak izi gibi birbirinden farklı olabilir elbet ama kontol delisi olma noktasında her şeye müdahale etmek, sorulmadan cevaplamak, yardım istenmeden dahil olmak ,kendince bir şeyin kıyısından köşesinden çekiştirmek zorunda mıyız? Kontrolün tam olarak sağlanabileceğine inancımız; hak, hukuk, adalet, yasa vs çerçeve içinde   yazılı kurallarla belirlenmiş olsa da bireysel hayatlarımızda bir şeylerin kontrolden çıkmış olması toplumsal olarak sözel kurallarda neden bu kadar duygusal ve fiziksel şiddet içeriyor? İnsanlar durup dururken birbirlerinin avukatı, danışmanı, doktoru ya da ebeveyni olmaya neden bu kadar meyilli?

Bireysel hayatlarımızda her şeyi kontrol edebilecek noktaya ne zaman gelmiş olmalıyız ki; bir başkasıyla ilgili her konuya uzanmak, diğerlerini kışkırtarak manipule etmek ,kontrol dışına çıkan bir şeyi aynı umursamazlıkla deşerek ; kendi zannınca kontrol kaybını kendinin telafi edeceğine inandıran ‘kontrol deliliği’ hepimizi  nasıl bir noktaya getirir ?

Bunun üzerine biraz düşünelim derimJ

Hepinize kontrollü bir yaz mevsimi dilerim..