Türkiye için Suriye Senaryoları

Geleceği planlamak için günün analizi şarttır. Başlangıçta ABD destekli olarak Suriye Başkanı Esad'ı devirme işine Türkiye katkıda bulunmak istemiş,  ancak Esad sonrası belirsizlikler, radikal islamın iktidar olması gibi riskler ABD görüşünün değişmesine yol açmıştır. Türkiye  Suriye politikasında başlangıçtaki Esad karşıtlığını devam ettirmiş, virajı almakta, nötrleşmekte geç kalmıştır. Suriye'den gelen göç dalgası, terörizm Türkiye'de turizmi, ekonomiyi vurmuş, huzuru baltalamış ve  çok zarar vermiştir.

7 Haziran 2015 sonrası, koalisyonun olamadığı ve terör baskısından  bunalan bir Türkiye tablosu medyada ve halk gözünde algılanmıştır. Terör, Türkiye sınırının ötesinde, planlandığı yerde yok edilmelidir denilerek Ağustos 2016'da Suriye'de Fırat Kalkanı harekatı yapılmıştır. Ordu'nun harekatta başarılı olduğu, Suriye kaynaklı terörün ve Kürt kuşağının önlenmesi için önemli bir girişim yapıldığı, maddi kayıpların karşılanabilir olduğu açıktır. İŞİD ve PKK terörü 2017 Mayısı itibariyle Türkiye'de eskiye göre azalmıştır.  

İç savaş kurbanı Suriye'ye bakınca artık  tek bir Suriye yoktur. Fiili olarak parçalı, yıkıma uğramış bir ülke söz konusudur. Savaşanlar 6 yıl boyunca yorulmuş ve taraflar için acil çözüm bekleyen bir sorun oluşmuştur. İç savaşın devamı, Türkiye'nin zararınadır. Parçalı federal Suriye de zihinlere artık yerleşmektedir.

Hükümete  göre Suriye'de gelişen Kürt yapılanması Esad'ın iktidarda kalıp kalmamasından daha önemlidir.  Afrin, Cerablus, Kobani, Kamışlı hattındaki Kürt hakimiyeti Türkiye'nin endişesini artırmaktadır. Türkiye 900 km sınır boyunca Arap ülkeleri ile ilişkisini kesecek bir Kürt kuşağı oluşmasına,  bunların zamanla Barzani Kürdistanı ile birleşmesine ve ileride bu yapının güç kazanıp Türkiye'den toprak talep edecek duruma gelmesine karşıdır.

Türkiye tarafından Kürt koridoru karşıtlığı  ve Esad karşıtlığı tüm yönleriyle ileriyi düşünerek incelenmelidir. Suriye'de,  Türkiye'ye terörizm ve ayrılıkçılık ihraç etmeyen bir Kürt yapılanması,  oluşturulabilir ve yaşayabilir mi? Bu konu da düşünülebilir. Konuyu düşünmeyi sadece ABD'ye bırakmak doğru değildir.

İkinci bir görüşe göre, bazı yazarlar, Esad ile ilişki kurularak Kürt yapılanmasının oluşması engellenebilir demektedir.

ABD görüşleri:  ABD, Türkiye'ye  Suriye'deki PYD güçlerini kendi tarafında tutmak istediğini, Onların Rusya tarafına geçmesini desteğiyle engellediğini ve İŞİD mücadelesinde güvenilir bir ortak olarak gördüğünü Türkiye'ye belirtmektedir.

PYD esasen Esad'a karşı değil aldığı otonomiye razı ve İŞİD'i kovarak hakimiyet alanını artırmak peşindedir.  PYD, ABD, Rusya, AB ve İsrail ilişkilerini geliştirmeye çalışmaktadır. Hiç kimseye engel olmayan, İŞİD ile mücadele eden, haksızlığa uğramış bir ulusun temsilcileri rolündedirler.

ABD için Suriye güvenlik ve ekonomi yönünden kritik bir ülke değildir. Ancak Suriye, İsrail'e, Suudi Arabistan'a, Arap Emirliklerine olan etkileri, İran ve Rusya  ilişkileri yönünden bölgede anahtar ülkelerden biridir.

Türkiye'nin teklifi yeterince cazip ve rasyonel mi? 

ABD ile görüşmelerde Türkiye'nin terör örgütü karşıtlığı, PYD'nin PKK uzantısı olduğu, verilen silahların ileride Türkiye'ye karşı kullanılacağı  görüşü ABD tarafına yeterince vurgulanmıştır.

Türkiye koalisyon olarak birlikte çalışalım, İŞİD terör örgütünü yok etme işini,  terör örgütü uzantısı saydığı PYD'ye, bir başka terör örgütüne, bırakmayalım ve koalisyon olarak çözelim görüşünü savunuyor.  Rakka'ya birlikte girelim diyor. Ancak kimin askeri savaşacak. Türkiye, ABD ve koalisyon hava desteğini alarak tek başına karadan Rakka'ya girecek mi? Harekatın maliyet ve kapsamı hesap edildi mi? Ne olacak? Beklenen kayıplara dayanabilecek miyiz? Rakka savaşının Türk halkına açıklanması nasıl olacak?

Koalisyonlu, Irak ve Peşmerge katılımlı Musul savaşı aylardır sürüyor. Sonuç hala alınamadı. Rakka için Türk kanı dökmenin faydası nedir?  Sonuçta PYD'nin Suriye denkleminden çıkarılması sağlanacak mı?

Bu tür maliyetli bir çözüm yerine Suriye ile doğrudan anlaşıp PYD etkinliğini kısıtlamak, Suriye'yi tekrar dostlar arasına katmak mümkün mü?

Trump'ın ABD önerisi ne olabilir?  Muhtemelen ABD, Araplar dahil tüm koalisyon güçlerini, Türkiye  ve PYD gücünü İŞİD'e karşı birlikte kullanmak isteyecek ve Türkiye'nin endişelerini "PKK mücadelenizi destekliyorum, İŞİD'in yok edilmesine odaklanalım, PYD için garanti veriyorum Türkiye'ye karşı faaliyette bulunmayacak" diyebilecektir.

Çantada Türkiye'ye müttefik, eksik koridorlu, El Bab'a kadar uzanan Türkiye taraflısı bir yönetim ve Afrin'de ve Fırat doğusunda cepler halinde, Türkiye'ye karşı olmayan  bir Kürt yapılanması sunulursa Türkiye ne yapacaktır?

ABD Rakka için  müttefiki Arap ülkeleri, Suriye Demokratik Kuvvetleri ve PYD ile çalışmalarını devam ettirmek isteğindedir. PYD'yi Suriye'de İŞİD'e karşı güvenilir bir güç olarak görüyor ve yardım ediyor. Ancak yardımın boyutlarının zırhlı araç, tanksavar füze, havan olması takiben ileride bunların PKK eline geçmesi ve Türkiye'ye karşı kullanılması Türkiye'nin oradaki endişelerini artırmaktadır. Muhtemelen ABD bu endişeleri yok etmeye çalışacaktır.

Türkiye yönünden Türkiye'ye  dost bir Kürt yapılanması yaratmak mümkün müdür?, Bu durum oşuşturulabilir ve  irdelenmelidir. Makro bakışla Türkiye Kürtlerinin Türkiye'den ayrılması ayrı bir devlet kurması gerekmez. Zengin fakire gitmez. Fakir zengine dahil olmak ister. Bunun alt yapısı oluşturulmalıdır.

Yukarıdaki bu fikir taraftar bulamıyorsa Suriye politikasında Esad'ın varlığına tahammül edip etmemek değil, O ülkeden Türkiye'ye terörizm gelmemesi ve ticaret imkanının açık tutulması önemlidir. Bu ise Suriye'nin dostluğunu gerektirmektedir. 

ABD için ise  İŞİD'in zararlarının kontrollu, minimize edilerek yaşamaya devam etmesi  ve Ortadoğu politik sorunlarının devamı petrol için ödenen paraların silah karşılığında geri alınması daha kârlıdır. Amerikan askerinin ölmediği, silah satışının olduğu ihtilaflı bir Ortadoğu petrol bitene kadar devam etmelidir.

16 Mayıs 2017 ABD Türkiye görüşmesi, denk güçlerin değil 0.7 trilyon dolarlık ve 18 trilyon dolarlık (ABD GDP'si 25 kat daha büyük) ekonomilerin dostluk tazelediği bir  görüşme olabilir.