VAN PEYNİRİNDE YENİ DÖNEM

Küçükbaş (koyun) hayvancılığın merkezi Van’da süt ürünleri özellikle Van peyniri diğer tanımyla otlu peynir üretimi asırlar boyu öncesine dayanır. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan bulgular geleneksel peynir üretiminin köklü bir geçmişe sahip olduğunu belgelemektedir.

Van peynirinin geliştirilmesi, marka değerine kavuşarak pazar payının artırılması üzerine yıllarca çok söz söylendi, çeşitli öngörülerde bulunuldu. Ancak üretim teknolojisinin, pazarlama imkânlarının hızla geliştiği, devletin tarımsal üretime ciddi destekler teşvikler sağladığı, ülkemizde ve dünyada geleneksel lezzetlere ilginin arttığı dönemde çeşitlendirilerek marka değeri yükselen Van peyniri üretimi bir türlü gerçekleştirilmedi maalesef. 2020 yılında Van otlu peyniri Türk Patent ve Marka Kurumu'nca (TÜRKPATENT)  tescillenebildi.

Van peynirinin gerçek değerini bulması için şimdilerde Bayram ailesinin girişimleri var. Kara yolu yolcu taşımacılığı yapan Best Van Turizm’in sahibi Vanlı Arslan Bayram’ın 23 yıl boyunca Türkiye Eğitim Gönüllüleri Feyyaz Tokar Parkı müdireliği yapan eşi Rezzan Bayram ve Best Van Turizm Genel Müdiresi, Van Kadın Girişimciler Derneği üyesi kızı İrem Bayram Van peyniri için kolları sıvamış. 

Van peyniri ve süt ürünleri üretimi projesinde Arslan Bayram eşi ve kızına destek, isteklendirme sağlıyor. Girişimci Rezzan Bayram ve İrem Bayram da Van peynirinin standart üretime kavuşması, yurt içinde ve dışında pazarlanarak sofralarında yer alması için yoğun bir çalışma yürütüyor.

Aileden gelen hayvancılık, peynir ve diğer süt ürünleri üretim bilgi ve birikiminden yola çıkan Rezzan Bayram, İrem Bayram ile birlikte 2019 yılından itibaren ev ortamında AR-GE ( Araştırma Geliştirme)  çalışması başlatarak işe başlıyor. Çalışmalardan olumlu sonuçlar alan anne kız, girişimciliğin gelişmesi için firmalara uygun şartlarla modern iş yerleri tahsis eden, danışmanlık ve eğitim sağlayan Van İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM)'de kendilerine tahsis edilen iş yerinde projelerini hayata geçiriyorlar.

Rezzan hanımın daveti üzerine İŞGEM’de yer alan modern tesisi gezdim gördüm. Anne ve kızından girişimcilik öykülerini dinledim. Kutlayarak başarılar diledim. Rezzan ve İrem Bayram üretim ekipleriyle  kurumsal disiplin içinde deneme üretimi yapıyorlar. Kadın titizliği  iişletmede ve üretimin her aşamada kendisini gösteriyor. 2022 yılı sonuna kadar devam edecek olan AR-GE çalışması için Van’ın Başkale ilçesi Güzeldere bölgesindeki yaylalarda beslenen koyunlardan sağılan ve ölçümleri yapılan sütler hijyen koşullarda soğuk süt araçlarıyla üretim merkezine getiriliyor. Üretim merkezinde analizleri yapılan sütler cihazlarda çeşitli aşamalarda geçirilerek otlu peynir, otsuz peynir, tereyağı, kaymak ve sadeyağa dönüştürülüyor.

“2023’de üretime geçeceğiz”

Heyecanlı,umutlu ve kararlı olduklarını gördüğüm Rezzan Bayram ve İrem Bayram'ın Van peyniri ile ilgili  farklı düşünceleri var. Van peynirini çeşitlendirerek uluslararası marka haline getirmek istediklerini kaydeden Rezzan Bayram'a  işe nasıl başladıklarını sordum.

Rezzan Hanım, ” Küçükbaş hayvancılığın merkezi Van’ın daha çok süt ürünleri üretmesine ihtiyacı var. Üretim zahmetli ama aynı zamanda keyifli bir çabadır. Süt ürünlerini özellikle de Van otlu peyniri üretimini günün koşullarına göre yapmak zorundayız. Van peyniri diğer tanımıyla otlu peynir markadır ancak gerçek  ekonomik değerini bulması gerekir. Biz anne kız olarak eşimin desteği ile bu amaçla yola çıktık. Ulusal ve uluslararası üretim kurallarına uygun çalışma yürütüyoruz. 2022 yılına sonuna kadar AR-GE çalışması yapacağız. 2023’de üretime geçeceğiz. Değerlendirmelerimiz sonrası rahmetli babamın adını taşıyan Nadir ismini işletmemize bırakmayı uygun bulduk. Nadir Çiftlik’te  nadir  bulunan Van peynirleri üreteceğiz “ dedi.

“Otlu peynirde farklı çalışmalarımız var”

Deneme üretimlerinin devam ettiğini anlatan Rezzan Bayram, “ Sirmo, mendi, heliz, yabani nane, kekik karışımı otlu peynir yanında, kekikli, otsuz, örgü, tel Van peyniri, tereyağı, sadeyağ, kaymak gibi üretimimiz olacak. Çalışmalarımızı geliştirerek, çeşitlendirerek ilerletiyoruz. Ayrıca Bahçesaray, Çatak cevizi ile otlu peynirin bir araya geldiği Cevizli Van Peyniri deneme üretimi yapacağız.  Peynirde  farklı lezzet  araştırmamız devam edecek. Önümüzdeki yıl ürünlerimizi ulusal ve uluslararası pazarlarda satışa hazır hale getirmek için gereken koşulları oluşturmaya çalışıyoruz. Otlu peynirde çok  farklı çalışmalarımız da var. Bilindiği gibi otlu peynir küpe basılarak toprak altında saklanarak olgunlaşma sürecinin tamamlanması bekleniyor. Biz küpte yere gömülen peynire ilaveten bir de yapay koşullarda, yani soğuk hava depolarında aynı düzeyde, aynı ısıyı ayarladığımız ortamda otlu peynir üretimi gerçekleştirdik. Nasıl bir sonuçla karşılaşacağımızı doğrusu bizde merak ettik. Sonuçta Van peynirinin geleneksel doğal lezzetini koruduğunu gördük. Burada elde ettiğimiz başarılı sonuçları üretim yapan ev hanımlarına da pratikte paylaşarak anlatıyoruz. Bu anlamda Nadir Çiftlik üretimin yanı sıra aynı zamanda eğim öğretim merkezi olacak. Peynirimizin uluslararası pazarlarda ilgi görmesi için emek veriyoruz. Çalışmalarımızda aldığımız sonuçlar memnuniyet vericidir Önümüzdeki yıl seri üretime geçerek ürünlerimizi müşterilerimizle buluşturacağız'' diye konuştu.

“Van dondurması üretimi yapmayı planlıyoruz”

 Nadir Çiftlik bünyesinde farklı üretimler yapmayı da planladıklarını kaydeden Rezzan Bayram  Van için sürpriz projesini şöyle açıkladı: “ Peynir ve süt rüenlerinin yanı sıra işletmemizde yaz aylarında Van dondurması üretmeyi düşünüyoruz.Van’ımızın kültüründe süt ürünleri yanında dondurma üretimi de var. Aslında Van'da dondurma üretiminin geçimişi eskiye dayanır. Nadir Çiftlik’te butik dondurmacılık yaparak bu kültürümüze de sahip çıkmak istiyoruz. Vanilyalı, kakaolu ve diğer dondurma çeşitleri yanında Edremit mor dut ve erik aromalı Van dondurması üretimi yapmayı planlıyoruz. Çabamız Van’a ve kültürümüze değer katan, ekonomimize katkı sağlayan üretim yapmaktır. ”

“Günlük 100-120 kilo peynir üretimi yapıyoruz”

AR-GE aşamasında günlük yaklaşık 120 kilo otlu peynir üretimi yapıldığına dikkat çeken İrem Bayram ise 2019 yılında ailece evde otlu peynirin AR-GE çalışması yapmaya başladıklarını söyledi. AR-GE çalışmalarına ara vermeden İŞGEM'de yer alan üretim merkezinde devam ettiklerini kaydeden İrem Bayram annesi gibi heyecanlı ve inançlı.

Peynir üretimnde büyük düşünen İrem Bayram, '' Deneme üretimlerinin yanı sıra Van peynirimizin uluslararası pazarlarda yer edinebilmesi için gerekli olan sertifikaları almaya çalışıyoruz. Besin değeri yüksek Van peynirimizin tat, hijyen, belli alanlarda standardize edilmiş doğru paketleme ile ülkemizin ve farklı ülkelerin raflarında, sofralarında yer almayı başaracağımıza inanıyorum. Şu an 2 bin rakımın üzerindeki yaylalarda doğal ortamda beslenen koyunlardan sağılan sütlerle üretim yapıyoruz. Günlük yaklaşık 400 litre süt ile çalışıyoruz ve bu sütle 100-120 kilo peynir üretimi yapıyoruz.Bunu önümüzdeki yıl günlük bir ton peynir olarak planlıyoruz. Bu yılın sonunda 'Tadım Günü' düzenleyeceğiz. Üretmiş olduğumuz çeşitli Van peynirlerini, ülkemizdeki ve ilimizdeki peynir meraklılarına, ‘ben gerçekten peynirden çok iyi anlarım' diyenlere ve gurmelere tattıracağız. En çok beğenilen ürünlerimizi piyasaya sunacağız. İleriki dönemde Van Peynir Festivali  ve süt ürünleriyle ilgili çeşitli sosyal etkinlikler de düzenlemeyi düşünüyoruz  ''diye konuştu.

“Van peynirimizi çeşitlendirmek ve markalaştırmak  istiyoruz”

Van peyniri  peynir liginde hakettiği yere taşıyacaklarını belirten İrem Bayram'a ailede işin mimarının sordum. İrem Hanım, ''Bu işin mimarı annemdir. Ülkemiz ve Van’ımız için o kadar güzel bir proje ki; biz aile olarak her aşamasında burada onun yanında ve süreçte de olmak istiyoruz. Bu girişimden  ailece keyif alıyoruz.Dünyada ortalama 3 bin çeşit peynirin olduğundan söz ediliyor. Türkiye'de de 190'dan fazla. Türkiye'nin her yerinde evlerde, tesislerde üretilen onlarca peynir türü ile ülkemiz adeta bir “peynir cenneti” konumunda.  Biz de Van peynirimizi çeşitlendirerek markalaştırmak en yerde olmasını istiyoruz. AR-GE aşamasında ürettiğimiz peynirler büyük beğeni alıyor. Bununla beraber üretimde bazı oynamalar da yaptık. Örneğin otlu peynirde sağlık sektöründe serum üretiminde kullanılan sağlıklı tuz kullandık” diye konuştu.

Van Gölü’ne nazır İŞGEM alanında kurulan Nadir Çiftlik’te Vanlıların deyimiyle imanlı yani yağlı (Vanlılar yağlı peynire imanlı yağsız peynire imansız derler) kaliteli otlu ve otsuz  peynir çeşitleri; tereyağı sadeyağ, cacık başta olmak üzere Van dondurması üretimi 2023'te başlayacak.

Kadın girişimcişler eliyle Van'da peynir ve diğer süt üretiminde yeni bir dönem başlıyor.