Bir işletme olarak okul

Bugün okullarımızda ihtiyaçların karşılanabilmesi konusunda büyük bir kaynak sorunu bulunmaktadır. Devletin bu konudaki desteği, okulların her türlü ihtiyacı için gereken mali yardımları yapmaktan uzaktır.

Bu ihtiyaçlar hepimizin bildiği, büro otomasyonunun tesisi ve işletimi, teknoloji ve bilgisayar alımı, yenilenmesi ve bakımı, laboratuarlar kurulması ve geliştirilmesi, okulun çatı aktarımı, ısı yalıtımı, badana ve boya işleri, çevre düzenlemesi, bahçe bakımı, okulun iç ve dış güvenliği, modern ders programları için yazılımlar, internet odalarının tanzimi, güvenliği ve bakımı gibi masraflardır.

Bunların karşılanması, Okul Aile Birliği ile okulu bir işletme olarak görebilen ‘İşletmeci Bir Müdür’ zihniyetiyle ele alınıp okulun kendi bünyesinde oluşturulacak bir fon ile mümkündür. Bugünün mevzuatı, okul müdürünün bir işletmeci olarak çalışmasına uygundur. Ayrıca işletme mantığı ile okulunun ihtiyaçlarını karşılayabilen bir müdürün böyle bir yaklaşım göstermesi civardaki okullar arasında iyi bir rekabet ortamı sağlaması açısından da gerekli görülmektedir. Bu işletmeci yaklaşımların, her şeyi devletten beklemenin doğru olmayacağı görüşüne de katkısı olacağı kanısındayız.

İşletme dendiğinde akla verimlilik gelmektedir. Okullarda, yukarda sözünü ettiğimiz ihtiyaçların karşılanması konusunda verimlilik son derece düşük kalmaktadır. Oysa bir işletme olarak okullarda, başta okulun fiziki yapısı, eğitim amaçlı kullanılan sınıf ve salonları ile mevcut araç ve gereçlerin maksimum kullanılması veya gerektiğinde kullandırılmasına bakıldığında mevcut ihtiyaçları verimli bir şekilde karşıladığını söylemek zordur.

Küreselleşmenin, verimliliğe dayalı rekabet gücü olan ülkelere, ekonomilerin istikrara kavuşturulmasından eğitim işletmeciliğine kadar, her bakımdan refah getirdiğini, rekabet gücü olmayan ülkeleri ise daha da yoksullaştığı bir çağda, verimliliğin, tüm kaynakların en uygun şekilde kullanılmasıyla sağlanabileceği bir gerçektir. Okullarımızda böylesi bir verimliliğe ulaşmak için yaratıcı düşünce, farklı bir işletme mantığı, eğitilmiş yönetici ve insan gücü, teknoloji, araştırma-geliştirme, motivasyon ve bilgi gibi faktörlerin etkin kullanıldığı bir ortamın oluşturulması gerekmektedir.

Bugün, okul müdürleri ve yardımcıları bu ihtiyaçları kendi yöntemlerine göre sınırlı ölçüde gidermeye gayret etmektedirler. Ancak her öğretim yılının başlamasında öğrencilerden veya velilerden ya gönüllü olarak ya da zorunlu olarak toplanan bağışlarla kamuoyunda şikayetlere varan ölçülerde pek çok sorun yaşanmakta ve Türkiye’nin gündemi gereksiz yere ve haksız bir biçimde meşgul edilmektedir.

Çok iyi bir eğitimciden iyi bir işletmeci olması beklenemez. Ancak okul müdürü ve yardımcıları mutlaka bir işletme eğitimi almalıdır. Bir ihtisas eğitimi niteliğinde oryantasyon eğitiminden geçirilmelidir. Bugün özel okulların pek çoğu işletme halini almışlardır. Okul müdürlerinin bu eğitimleri aldıktan sonra okul içinde ve yakın çevresinde karşılaştıkları sorunlara çözüm getirici ve iş bitirici tavırlar sergilenmesi beklenmelidir. Bu tür yaklaşımlar, gerektiğinde güvenlik güçleriyle veya okulun böyle yaklaşımlarına katkı sağlayacak sivil toplum örgütleri gibi çevresel ve idari otoritelerle iyi bir işbirliği içinde çalışmalarıyla olumlu neticeler doğuracaktır.

İşletmeci Müdür, okulunun ihtiyaçlarını karşılayabilmek için velilerin profesyonel birikimlerinden, deneyim ve becerilerinden pekala yararlanabilir ve Okul Aile Birliğiyle beraberce çalışarak dışarıdan bir danışman firmadan istifade edebilir.Öğretim yılı içerisinde belli zamanlarda dışarıdan profesyonel konferansçılar ve gönüllü konuşmacılar getirilip öğrenciler, öğretmenler ve veliler, önceden tespit edilmiş konular üzerinde aydınlatılabilir.

Boş saatler, hizmet içi eğitim programlarıyla doldurulabilir. Bugün pek çok ilimizde okul için tahsis edilmiş bilgisayarlar amacına uygun olarak yeterince kullanılamamaktadır. Bilgisayarların olması ya da en kalitelisinin bulunması yeterli olmamaktadır. Çünkü bilgisayar ve internet kullanımı bir kültür işidir. Bugün maalesef, bu kültür oluşuncaya kadar bilgi dünyasına hakim olamama ve uyum sürecini göz ardı eden yaklaşımlar sergilenmektedir. Bu nedenle bilgisayarlar, öğrenciler arasında oto-kontrol yöntemiyle işletilmeli ve onların PC ve internet kültürü oluşturma sürecine katkıda bulunulmalıdır.

Zaman zaman çevremizde bir işletme gibi yönetilen bazı okullara rastlanabilir. Örneğin, Ankara’da bir okul müdürü velilerin becerisinden sıkı bir şekilde yararlanmaktadır. Elindeki imkanların farkında bir işletmeci olarak okuluna gelir sağlayabilmektedir. Bir dönem bölgedeki bir çok okulun maaş dağıtım merkezi olarak görülen bu okulun müdürü, bankalarla sıkı pazarlıklar sonucunda bazı imkanlar elde etmiştir. Bu yolla mutemet olarak görevlendirilen personelden büyük tasarruf sağlayarak fon elde etmeyi başarmış ve okuluna gelir getirmiştir. Öğretim zamanının dışında ve hafta sonlarında okul bahçesini semt taksi duraklarının kullanımına sunmuş ve önemli miktarlarda okuluna gelir temin ederek oto park hizmetlerinden de kazanç elde etmiştir. Öğretim sırasında veya dışında okulun konferans salonunu düğün ve toplantılara açarak gelir elde etmiştir. Yine bu yolla okulun spor salonunu fitness center olarak kiraya vermiş, okul öğrencilerinin velileriyle öğretim saatleri dışında aidatlar karşılığında fitness yapmalarını sağlamıştır.

Bugün, pek çok semtin mahalle aralarında fitness centerlar bulunmaktadır. Okulların yeterli teçhizatla donanmış spor salonları birer fitness center olarak başta gençler olmak üzere mahalle sakinlerine aidat karşılığı tahsis edilebilir. Buradan elde edilen gelirler ile işletmeci okul müdürü kendi okulunun ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabilecektir. Yeterki okul müdürü, işletmeci bir bakış açısıyla okulunu bir işletme olarak görsün. Netice olarak bu durumda yapılması gereken şey, okulların başındaki müdürlerin yukarda sözü edilen gerekli eğitimlerden geçtikten sonra bir işletmeci olarak çalışabilmesine olanak sağlayacak olan Bakanlık yetkilileri, mevcut koşulları daha da iyileştirerek bu müdürleri teşvik etmek için gerekli tedbirleri yerinde ve zamanında almalıdır.

A. Çetin Gezgincan > acgezgincan@yahoo.com