Engelsizler

Son günlerde yüklenmiş olduğum ek görev nedeni ile engelliler konusunda daha çok okuyup, araştırma yapmam gerekti. Bu nedenle internette engellilerle ilgili sinema filmlerini bularak ilgimi çekenleri izledim. İzlediklerimin hepsi de gerçek yaşam öykülerinin sinemaya uyarlanmış haliydi. Öykülerin kahramanları hakkında ayrıca bilgi edindim ve beni çok etkileyen öyküleri sizlerle de paylaşmak istedim.

Richard Pimentel, akıl hastası annesi tarafından kimsesizler yurduna bırakıldıktan sonra, Vietnam Savaşı’na gidene kadar annesi ve koruyucu ailesi arasında git-gellerle yaşamını sürdüren, savaşta işitme yeteneğini kaybetmiş bir gazi. Savaştan önce hitabet yeteneği ile üniversitede burs kazanmak için başvuruda bulunmuş ancak kabul edilmemiştir. İşitme yeteneğini kaybettikten sonra durumunu gizleyerek üniversite eğitimini tamamlamış ve büyük bir sigorta şirketinde işe yerleşmiştir. Tüm söylenenleri dudak okuyarak anlayabilirken, omurilik zedelenmesi nedeniyle kimsenin konuşmasını anlayamadığı Art isimli felçli gencin konuşmasını anlayabilen tek kişi O’dur. Dahi denebilecek zekaya sahip olan Art aynı zamanda Richard’ın en yakın arkadaşı olur. Richard’ın diğer yakın arkadaşı yine bir Vietnam Savaş gazisi olan Mike’dır.

Kendisinin ve yakın arkadaşlarının engelli olması nedeniyle pek çok güçlük ve dışlanmaya tanıklık eden Richard, oldukça iyi bir kariyer elde ettiği işini bırakarak kendisini engellilere karşı olumsuz bakış açısını değiştirmeye adar. Önce savaş gazilerini işe yerleştirebilmek için büro kurar ve büyük başarı elde ederek tüm engellilerin iş umudu olurken, toplumun engellilere bakış açısını değiştirebilmek için bir kitap yazar. Hükümet sözcülüğüne getirilir. 1992’de engellilerin toplumla iç içe yaşamasına yardımcı olacak fiziksel düzenlemelerin zorunlu hale getirilmesi; hastalıklı ya da vücudunda deformasyon olan bireylerin halkın arasına karışmasını yasaklayan düzenlemenin ise ortadan kaldırılmasını sağlayan yasanın meclisten geçmesi Richard Pimentel’in çabaları ile gerçekleşir.

1947’de başlayıp günümüze dek süren bu hikayenin kahramanı gerçektir. Halen Amerika’da engelli haklarının elde edilmesi ve geliştirilmesi ile engellilerin işe yerleştirilmesi ve uyum sağlamasında işveren eğitimi konusundaki çalışmalarını sürdürmekte ve Portland Eyalet Üniversitesi’nde “fahri doktor” olarak dersler vermektedir.

Richard Pimentel'in yaşam öyküsü 2007 yılında "Music Within" adıyla sinemaya uyarlanmıştır.

**********

Temple Grandin, otistik bir çocuk olmasına rağmen, ailesinin ve akrabalarının desteği ile pek çok güçlüğün üstesinden gelir. Onun çocukluğunda otistik çocuklar tedavi edilemez bir akıl hastası olarak görülür ve akıl hastanesine kapatılmaları önerilirken, özellikle annesinin olağanüstü çabaları ile konuşma terapisi, lise ve üniversite eğitiminin ardından hayvan hakları ve refahı konusundaki çalışmaları ile tüm dünyanın ilgisini çeker.

Kuzey Amerika ve Kanada’da büyükbaş hayvanların yarısından fazlası Onun tasarladığı insancıl tasarımlarla işlenmektedir.

Otistiklerin normal sınıflarda akranları ile eğitim görebileceklerinin canlı bir kanıtıdır. Otistik bir çocuğun eğitimine ne kadar erken başlanır ve nasıl davranılacağı bilinirse göstereceği gelişmenin de o denli çok olacağını ayrıntılı örneklerle ve kendinden yola çıkarak anlatmış ve otizmin anlaşılmasında önemli rol oynamıştır.

Halen Colorado Eyalet Üniversitesi’nde profesör olarak çalışmakta olan Amerikalı veteriner hekim-bilim kadını “mezbaha tanrıçası” olarak nitelenmekte; otizm ve hayvancılık konusunda tüm dünyada dersler vermektedir.

Temple Grandin'in yaşam öyküsü bu yıl (2010) yine "Temple Grandin" adıyla sinemaya uyarlanmıştır.

*************

Jean Dominuque Bauby, milyonlar satan Elle dergisinin başarılı editörü iken 43 yaşında geçirdiği beyin kanaması sonucu sol gözü dışında tüm bedensel fonksiyonları işlevini kaybeder.

1995 yılı sonunda geçirdiği beyin kanamasının ardından 1997 yılı Mart ayına kadar süren yaşamı süresince hayattan vazgeçmez. Terapistinin hazırladığı özel bir alfabe ve sekreterinin yardımıyla, sadece sol göz kapağını kullanarak hayal gücüyle anılarını birleştirip “Kelebek ve Dalgıç Giysisi” adını verdiği bir roman yazar. Tüm dünyada satış rekorları kıran bu roman Julian Schnabel tarafından sinemaya uyarlanır.

Jean Dominuque Bauby, kısa süren engelli yaşamında ağır yetersizlik durumuna rağmen üretmeyi sürdürerek yazdığı romanla engellilerin motivasyon kaynağı olmuştur.

Bauby'nin kendi yaşamını anlattığı kitabı "Kelebek ve Dalgıç" ismi verilerek sinemaya uyarlanmış ve yönetmeni Julian Schnabel'e 2007 Cannes Film Feastivali ödülünü de getirmiştir.

******

Doğuştan engelli olan Grandin, sonradan engelli olan Pimentel ve yaşamının son yıllarını engelli olarak geçiren Bauby engelli olmalarının dışında akrandırlar. Özellikle Pimentel ve Grandin’in mücadeleleri tüm engelliler için haklarının elde edilmesi ve eğitim olanaklarına kavuşmaları açısından büyük kazanımlara neden olmuştur. Bauby ise kişisel çaba ve gerekli araçlar olduktan sonra ağır engellilerin dahi neler başaracağının kanıtı olmuştur.

Engellilerin uygun eğitim ortamları ve bireyselleştirilmiş programlarla gelişimlerinin sağlanabileceğini gösteren bu gerçek yaşam öykülerinden sonra; ülkemizde engelli bireylere götürülen eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinin halen %2 (2008 yılı verisi) dolaylarında olduğunu üzülerek belirtmek isterim...