Klasik ve modern Film Noir

"Film Noir” Fransızcadan dilimize çevirisi ile “Kara Film” sinemanın en yerleşik türlerinden birisidir. Kökeni otuzlu yıllara dayanan klasik “film noir”, Alman dışavurumculuğunun gölgeli görüntülerini, Fransız şiirsel gerçekçiliği ve Hollywood’un klasik gangster ve suç filmleri ile harmanlar. Türün görselliğini klasik anlamda tanımlayan sinematografik kare “yağmurlu tenha sokakta, yakaları kalkık trençkotu içinde yalnız yürüyen detektif “ olur. Mekan çekimlerinde pencereyi örten jaluzinin aralıklarından sızan ışık, odadaki yüz ifadelerini ve eşyaları parçalarken, “noir” dünyasının karmaşık ve güvenilmez ruhlarını da betimler . Sinema tarihinin tanımlaması en sorunlu alanlarından birisi olan “film noir” kesinlikle akım olarak ortaya çıkmamıştır. Birçok eleştirmen ve sinema kuramcısı “film noir” ın filmlere yapışmış karanlık bir renk tonu olduğunu iddia etse de, yoğunluk kırklı yıllarda çevrilen Hollywood detektif filmleri ile başlar. Raymond Chandler, Dashiell Hammett, James M. Cain, Mickey Spillane gibi yazarların "hard boiled" olarak adlandırılan roman ve öykülerinden uyarlanan filmler kırklı yıllardaki detektif ve suç türünü besleyen  kaynak olur. Kelime anlamıyla çok pişmiş, katı yumurta anlamına gelen "hard boiled" hayat içinde katılaşmış detektifleri ve feleğin çemberinden geçmiş yan karakterlerinin varoluş tarzını tanımlayan üst başlıktır.  Fransa’da kırklı yıllarda “Série Noir” adı altında yayımlanan detektif ve cinayet romanları da "hard boiled" izinden gidip, bu türün tematik ve ruhsal tanımlamasında önemli rol oynamıştır, Chandler'in Philip Marlowe'u, Hammett'in Sam Spade'i , Spillane'in Mick Hammer'i farklı aktörler tarafından canlandırıldıkları bir çok film ile perdenin unutulmaz figürlerine dönüştüler.

 1955 yılında Raymond Borde ve Etienne Chaumeton tarafından yazılan “A Panorama of American Film Noir” türün değişmez kalıplarını ve klasik örneklerini sinemaseverlere tanıttı. Başta var olmayan bir tür, çevrilen filmlerin izlediği yol ve karakterlerin benzeşmesinden sonra, geriye dönülerek tanımlandı. Amerikalı “hard boiled” yazarların yarattığı detektif karakteri, asla masa başında zeka ve bilgi dağarcığının yardımıyla cinayetleri çözümlemeye çalışan bir Sherlock Holmes veya Hercule Poiret değildi. O suç labirentinin içinde, karanlık sokaklarda tehlike içinde olayı çözümlemeye çalışan bir “kent kovboyu”oldu. Para açısından darda bir sonraki müşteriden kazanacağı ile ayakta durabilen , yerel polis teşkilatı tarafından çok sevilmeyen bir şahsiyettir. Tek başına çözmeye çalıştığı cinayet ve entrikalar yumağı içinde karşısına değişmez olarak bir “femme fatale” çıkar. Bu çekici ve gizemli kadın olaylar içinde masumu oynarken gerektiğinde cinselliği en büyük silahı olur. Bu file çoraplı, kırmızı rujlu, güzel vücutlu, parmakları arasında sigarasını seksi bir şekilde tutan kadın, erkeklerin egemen oldukları alanlarda cesur bir şekilde dolaşır. Aile yapısının tamamen yıkıldığı bir alandır “film noir”. Çocukların koşuşturduğu, mutfakta kadınların yemek pişirdiği mutlu evlerin yerini otel odaları, düzensiz detektif büroları, yol üstü restoranları, caz lokalleri alır. Bu düzen içinde yalnız kahraman bekar, sürekli yer değiştiren, farklı kadınlar ile birlikte olan bir karakterdir. Her türlü unsur aile kavramının ve romantik aşk kavramının altını oyar. Bu karanlık  dünyada  karşısına bağımsız ruhlu veya sadakatsiz bir kadın figürü olarak “femme fatale-öldüren kadın” çıkar. “Öldüren kadın” cinayet veya mevzu bahis entrika içinde çıkarlarının peşindedir ve güçlü olan veya kolayca manipüle edebileceği erkeği kendi tarafına çekmeye çalışır. Eğer “femme fatale” evli ise, kocası kendinden yaşlı bazen de sakattır, parası için evlenmiştir. Çocukları yoktur varsa da üveydirler.