Sigara sağlığa zararlıdır!

Üstnot: Kahve Molası... vazgeçemediğim kahve tadında bir molaya ne dersiniz ?

SİGARA SAĞLIĞA ZARARLIDIR!

TBMM 3 Ocak 2008 tarihinde Türkiye’de kamuya açık olan bütün alanlarda sigara içilmesini yasakladı. Yasak 19 Temmuz 2009 itibariyle bütün ülkede yürürlüğe girdi. Dolayısıyla bundan sonra sigara yasağına itiraz veya bu konu da memnuniyetsizlik “yasadışı”bir tutum olarak görülebilir. O nedenle bu yazının konusu “sağlığa zararlı” olduğu bilinen, “kötü alışkanlık” olan sigara tüketiminin yasaklanmasının tarihi arka planıdır…

Sigara yasağı dünya tarihinde ilk defa 1575’te Meksika’da yaşandı. Bu yasak kiliseler için geçerliydi. Hatta kiliseleri temiz hava sahasına dönüştüren bu yasağın temel gerekçesi sigara içmenin “tanrısızların âdeti” olduğu görüşüydü. Sigara 17. Asır’da Avrupa’da yaygınlaştı. Bu pahalı ve dikkat çekici alışkanlık kısa sürede yandaş toplamaya başladı. Karabiberin on katına satılan tütün 1603’te İngiltere’de hanedanı rahatsız etti. Tütüne uygulanan gümrük %4.000’e çıkarıldı. Bunun sonucunda tütün ithalatı düşerken, kaçakçılıkta patlama oldu. Tütün kaçakçılığını önlemek için 1608’de gümrükler yeniden indirildi.

17. Asr’ın devamında Avrupa’da, başta Bavyera ve Avusturya olmak üzere birçok bölgede sigara içmek yasaklandı. Otuz Yıl Savaşları ile her yere ulaşan tütünü içmek genellikle 50 altın, tutuklama veya mecburi çalışma ile cezalandırılıyordu. Buna karşılık eczacıların tütünü “ilaç” olarak kullanmaları serbestti.

O dönemde Türkiye’de “sigara ile mücadele” daha başarılıydı. Sultan 4. Murat tütün içenlere ölüm cezası verip, tütün içilen mekânları yıkıyordu. Bu dönemde Avrupa’da Lüneburg adında bir dükalıkta da 1692’ye kadar ölüm cezası vardı. Aynı yıllarda Rusya’da da tütün içmek “ölümcül günah” ilan edildi. Tiryakilere verilen cezalar arasında “burnun ve dudakların kesilmesi” de vardı.

Tarih kitapları ilk yazılı tütün yasağının 30 Ocak 1642 tarihinde Lüksemburg’da olduğunu gösteriyor. Daha sonraki en önemli sigara yasağı Birinci Dünya Savaşı’nda yaşandı. Avcı çukurunda çarpışan askerlerin sigara içmesi yasaklandı. Çünkü sigara koru yerlerinin belli olmasına neden oluyordu. 19. Asır’da restoran ve benzeri yerlerde “sigara içilmeyen bölümler” vardı, ama çok küçüktü. Sonra bu bölümler giderek büyüdü.

Sigaranın sağlığa zararlı olduğu düşüncesine dayalı yasakların atası ABD’li bilim adamı Robert N. Proctor’dur. Çok gariptir ve ironiktir, ilk kapsamlı sigara yasağı Hitler döneminde yaşandı.

İkinci Dünya Savaşı’ndan önce ve sonra doktorlar, Hollywood kahramanları, 1936 Berlin Olimpiyatları'nda 400 metrede altın madalya kazanan Glenn Hardin ve hatta doktorlar sigara reklâmlarının olağan yıldızlarıydı.

Sigara yasağı 80’lerle yaygınlaşmaya başladı. Çok sayıda ülkede bu dönemden itibaren kapsamlı yasalar yapıldı. Uçak, tren gibi toplu ulaşım araçlarında sigara yasaklandı. 70’lerde gelişmeye başlayan sigara karşıtı hareketler böylece amacına ulaştı.

Dünya üzerinde bilinen ilk uygulama 1993 yılında ABD'nin Kaliforniya eyaletinde başladı. Hollanda, Norveç ve İrlanda'da 2004, İsveç'te 2005, İspanya'da 2006, Fransa'da ve İngiltere'de 2007, Almanya'da 2008’de kapalı yerlerde sigara içilmesi yasaklandı.

Dünyada halen tütün dikmek, tütün satmak, tütün işlemek, paketlemek, dağıtımını yapmak, satmak, satış üzerinden vergi almak ve satın almak serbest. Sadece içmek yasak…