Türkiye'nin borç yapısı, terminolojisi, e borç yapısının analizi (II)

Türkiye’nin borç yapısını ele almaya devam edelim. Hatırlanacağı üzere gecen hafta yazımızın I bölümünü yayınlamıştık. Kaldığımız yerden devam edelim.

Kamu kurumunun borçlarından bahsettiğimizde 5018 sayılı Mali Yönetim ve Kontrol kanununda yer alan kamu kurumlarına ait borçlardan bahsetmekteyiz. Bu kanunda 1, 2 ve 3. Numaralı cetvellerde yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının borcu Kamu Finansmanının ana iskeletini oluşturmaktadır. Bunlar nelerdir ? Öncelikle bu kurumları uzun uzadıya yazmak bu sayfayı dolduracaktır. Ancak okuyucuya bir fikir vermesi açısından aşağıdaki link verebiliriz. İlgili linkte I, II ve III numaralı cetvellerde hangi kamu kurum ve kuruluşlarının olduğu detaylı olarak açıklanmıştır.

http://www.asmmmo.org.tr/asmmmo/UserFiles/File/PRATIKB/TVK/5018-EC.pdf

Türkiye’nin adi gecen cetvel içinde yer 1. Genel Bütçeli Kurumlar, 2. Özel Bütçeli Kurumlar, 3. Denetleyici ve Düzenleyici Kurumlar olan kamu kurum ve kuruluşlarının 2013 Bütçesi aşağıdaki şekilde TBMM de onaylanıp kabul edilmiştir.

• 1 Numaralı Cetvel         : 352.662.000.000
• 2 Numaralı Cetvel         : 30.926.000.000
• 3 Numaralı Cetvel         : 2.099.618.000
• TOPLAM                       : 385.687.618.000 olarak gerçekleşmiştir. (*)

(*) Rakamlar yaklaşık olarak belirtilmiştir.

Bütçe konusu bu yazıdan bağımsızdır ancak ilgili makalenin anlaşılması açısından kamu finansmanı dediğimizde yukarıdaki cetvellerde yer alan kamu kurumlarının finansmanı anlaşılmalıdır. Borç stoku ile ilgili de temel kavramları aktarmamız önem arz etmektedir.

1. Merkezi Yönetim İç Borç Stoku: Yurt içi Müsteşarlıkların toplam borcu demektir.

2. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku : Merkezi Yönetim kapsamındaki kurumların dış finansman kaynağından sağlamış oldukları her turlu borcun toplamıdır. 

3. Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku : (I) + (II) demektir. 

4. AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku : Merkezi Yönetim, Yerel Yönetim ve Sosyal Güvenlik Kuruluşlarının yurtiçi ve yurtdışı piyasalardan sağladıkları borçlardır. 

5. Kamu Net Borç Stoku : Kamu sınıflandırması içerisinde yer alan kamu kuruluşlarının yurtiçi ve yurtdışı toplam borçlarından, bu kurumların ellerindeki varlıkların düşülmesi ile elde edilen net borç tutarıdır.

6. Türkiye Brüt Dış Borç Stoku: TCMB, tüm kamu kurumları, tüm özel kurumların yurtdışından sağlamış oldukları borçları ifade eder.

7. Türkiye Net Dış Borç Stoku : Türkiye Brüt Dış Borç stokundan bankacılık sektörü dış varlıkların çıkarılması ile edilen borç tutarını ifade etmektedir.

Borç rakamları önemli verilerdir. Bunların detaylı şekilde takip ederek raporlanması Hazine Müsteşarlığı, TCMB ve diğer kurumların ortaklaşa çalışmaları ile yapılmaktadır.  Türkiye’nin borç yükü ile ilgili şöyle bir tablo özet olarak borç yükü hakkında bize fikir verecektir. Türkiye’nin toplam borç yükü İç Borç + Dış Borç 561 Milyar TL civarındadır. Adi gecen bu borcun yapısını detaylandıralım.

Bu borç iki ana kalemden oluşmaktadır.

Merkezi Yönetim, yani Hazineninborcu 533 Milyar TL olup bu borcun 384 Milyar TL si devlet tahvili kâğıtlarından oluşmaktadır. Geri kalan detaylar için Tablo-1 e bakabilirsiniz.

İç borçolarak bakıldığında 387.6 Milyar TL lık bir borç söz konusudur. Bu rakamın % 66 si bankacılık kesimine olan borçları kapsamaktadır. Yani Devlet İç borç olarak bankacılık kesimine toplam iç borcun % 66 si kadar borçlu durumdadır. %32 lik kısım banka dışı kesim olarak adlandırılan gerçek, tüzel ve menkul kıymet yatırım fonlarınadır. % 2 lik kısım ise TCMB' na olan borçlardır.

Dış borç olarak bakıldığında ise Türkiye’nin toplam kamu dış borcu 181 Milyar TL, toplam özel sektör dış borcu 392 Milyar TL dir. Dış borcun dağılımına da değinmemiz gerekiyor.

Bunu da basit bir tablo ile ifade etmeye çalışalım;

Kısa / Uzun Vade Bakimindan        Kısa Vadeli (*)                Uzun Vadeli                      Toplam                   Kamu Dış Borç Dağılımı                    17 Milyar TL                   164 Milyar TL                181 Milyar TLÖzel Sektör Dış Borç Dağılımı                   160 Milyar TL                  232 Milyar TL                392 Milyar TL

Alacaklı Bakımından Dağılım          Özel Alacaklılar             Resmi Alacaklılar       Diğer Alacaklilar Kamu Dış Borç Dağılımı                      36 Milyar TL                    54 Milyar TL              91 Milyar TL                 Özel Sektör Dış Borç Dağılımı            360 Milyar TL                  22 Milyar TL               10 Milyar TL

Ozet Tablolar

Tablo-1

Tablo-2

 Tablo-3

İki bölümlük Türkiye’nin toplam borç yükü ile verilerini özetlemeye çalıştık Devam eden dönemlerde rakamları detaylandırmaya ve yorumlamaya devam edeceğiz.

Caglayan ATES

info@caglayanates.com

caglayanates@yahoo.com