Bilimsel düşünebiliyor muyuz?

Bir gerçeğe ulaşmak amacıyla kavramlar yargılar akıl yürütmeler yaparak çaba göstererek analiz sentez yollarını izleyerek zihin çalışması yapıyor muyuz? Ruhun en karışık yüksek çalışma alanı olarak bilinen düşünce hakkında ne biliyoruz? Bilimsel Düşünmenin Temel elemanları, kavramları olan; yargıların, akıl yürütmelerin, birleşik amaçların uzun zincirlerden oluştuğunu biliyor muyuz?

Bilimsel düşünmenin amacının, doğruyu yanlışı birbirinden ayırmak, gerçeği, hakikati, doğru olanı bulmak, engel ve problemleri çözmek olduğunu biliyor muyuz? İnsanın yeryüzünde varlık ve yaşamı neye bağlıdır? Yaşanan hayatımız bir bilinmezlik içinde akıp gitmektedir. Güncel hayat içimde sayısız nesne ve olaylar, bunların ortaya çıkardıkları engeller ve sorunlarla karşı karşıyayız. Kişinin, olumlu, mutlu ve refah içerisinde bir hayat yaşayabilmesi için, kendisini ilgilendiren engel ve problemleri çözmek zorundadır. Tüm bunlar ise bizden yöntemli bir düşünme ve araştırma yoluyla engelleri aşmasını ister. Hayatta başarı ve huzurun, bilinçli ve yöntemli bir çalışmaya bağlı olduğunu biliriz. Bütün bunların çözümü için bilimsel düşünme gelişigüzel değil, kendine özgü bir yöntemle hareket eder. Bilimsel düşünmenin temel özelliği araştırmaya dayanır. Düşünme olayı harekete geçerken nesneler üzerinde zihin sürekli araştırma içindedir. Araştırmanın amacı ise bir şeyi arayıp bulmaktır. Bilimsel bilgiler, yeni değerler araştırma sonucu ortaya çıkarlar. Ayrıca araştırma, bizim içinde yaşadığımız çevremizi tanımamızı ve bilmemizi sağlar, bu sayede engel ve sorunları çözebilir ve gerçeklere ulaşırız. Sentezi ve analizi ise akıl yürütme yolu ile yaparız.

Peki, bilimsel düşünme yönteminin temel öğeleri nelerdir?

Bu öğeler sırasıyla: Konuyu belirleme, Gözlem, Varsayım, Deney, Ölçme, Doğrulamadır.

Bilimsel düşünme; tümevarımcı akıl yürütmenin tetikleyicisi yani eş zamanlı çok sayıda gözlemi özetleyen genellemedir.

Bilimsel Düşünmenin Yapısı Ruhsal olarak üç kısımda görülür 1. Düşünsel 2. Duygusal 3. Eylemsel Düşünce, duyguların bir arada eylemlere yönelmesi hayatımızın en önemli noktasıdır.

Bilimsel Düşüncenin diğer bir amacı da düşünce modelinin bilimsel konu, kapsam, sorun için konunun yapısal bileşenlerini entelektüel standartlarda irdeleyerek düşünce kalitesini arttırmaktır.

Yeterli birikimli bilimsel düşünce sahibi birey;

Yaşamsal bilimsel soru sorunları kesin ve açıkça formüle eder, İlgili bilimsel veri-bilgileri toplar, yorumlar bunlara uyum için etkin kısa fikirler üretir. Karşıt kriter ve standartlarla test ederek iyi nedenselleştirilmiş sonuçlar, çözümler geliştirir. Bilimsel düşüncenin konverjan (bir noktada birleşen) sistemlerinde açık fikirli olarak bilimsel kabulleri, uygulamaları ve pratik sonuçlarını ön görür, karmaşık bilimsel sorunların çözümü için diğerleri ile etkin iletişim sağlar.

Pittsburg Üniversitesi profesörlerinden Oliver Reiser, bilimsel bir kafanın özelliklerini şöyle açıklıyor; Olaylara karşı saygı duyan, fazla heyecanlanmayan, duygusallığa kapılmadan eleştirici davranış, karar vermede ihtiyatlı olmak, acele etmemek, kanıtları izlemede sebat etme ve sabırlı olmak, karanlık noktalar bırakmaya karşı tahammülsüzlük, her şeyi açıklama isteği, eşyanın, metanın birbirine bağlı olduğu hakkında bir kanıya sahip olmak, girift, karışık bir durumu öğelerine ayırıp kategorize etmek, bu öğeleri tecrit etmek ve değişik öğelerin birbirine karıştırılmasını önleyebilmek, en açık varsayımlar yapıldıktan sonra, değişik birçok başka varsayımlar yapabilmektir. Bu özellikler oldukça çeşitlidir. Bu özelliklerin tek bir bireyde toplu olarak bulunması nadiren rastlanır. Bazı bilim adamları varsayım kurmakta çok başarılı olmalarına karşılık, deneme yapmakta zayıftırlar.

Galileo, Newton, Darwin, Pasteur, Faraday, Einstein ve daha birçok bilim insanları orijinal bilimsel düşünce sahibi idiler, hem bizzat kendi fikirlerinin sabırlı denemecileri hem de eleştiricisi idiler.

İnsanlara sadece inanmanın yettiği, düşünmenin delilikle eş değer olarak göründüğü Ülkemizde, Yoksa siz Bilimsel düşünmenin ütopya olduğunu mu düşünüyorsunuz?

Ancak bilinmelidir ki Kurtuluş bilimsel düşüncededir.

(Not:Bu konuda eğilimi olan okuyuculara Cemal Yıldırım’ın, Bilimsel Düşünme Yöntemi kitabını öneririm.)

Nizamettin BİBER