İşçi sağlığı ve güvenliği

İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin en çok kabul gören tanımına göre; “İş güvenliği, işyerlerindeki çalışma koşullarının sağlık ve güvenlik içinde olmasını temin eden ve sonucunda iş kazaları ile meslek hastalıklarını azaltan bir bilimdir.”

İstanbul, Esenyurtta inşaat işçilerinin sağlıksız olarak kaldığı naylon barakalarda yangın çıkması sonucu 11 kişinin hayatını kaybetmesi hepimizi derinden üzmüştür. Son zamanlarda hızla artan işçi ölümleri sebebiyle iş güvenliği kavramı ülkemizde biraz daha ön plana çıkmış durumdadır. Türkiye’de iş güvenliği deyince insanların aklına ne yazık ki sadece baret gelmektedir. Kuruluşlar bırakın iş güvenliğine yatırım yapmayı, para harcamamak için daha da sağlıksız ortamlarda çalışmayı göze almaktadır. İş yerlerinde yapılan incelemelerde sağlıklı ve dört dörtlük firma bulmak neredeyse imkansızdır. Kuruluş sahipleri iş güvenliği kavramını harcayacakları para olarak anlıyorlar. Görünen o ki iş güvenliği, işçi sağlığı, sağlıklı yaşam koşulları onları hiçte ilgilendirmiyor.

İşçi sağlığı ve iş güvenliği Dünyada en önemli konular arasında yer almakta, kayıp kontrol analizleri yapılmaktadır. Bu analizler sonucu elde edilen bilgiler ışığında oluşan kayıpları azaltma yolunda büyük adımlar atılmaktadır. Bu ülkelerde iş güvenliği mühendisliği kavramı çok yıllar önce başlamış ve bunun sayesinde de çok olumlu sonuçlar alınmıştır.

Ülkemizde her 6 dakikada bir iş kazası olmakta, her 5 saate de bir işçimiz hayatını kaybetmektedir. Bu, evlerinden çıkan ve çocuklarının geçimlerini sağlamak için çalışmaya giden 4 işçinin akşamları evlerine dönmemeleri anlamına gelmektedir. Bu sonuç hazin ve ürkütücüdür. İstatistikler her 2,5 saatte 1 işçinin iş göremez hale geldiğini açıklamaktadır. Bu acı, trajik durum dolayısı ile iş kazalarında Ülke olarak, Avrupada ilk sırayı ve Dünyada ise 3.sırayı almaktayız.  Ülkemizde insan hayatının ne kadar ucuz olduğu ortadadır. İnsana verilen değer o ülkenin gelişmişlik düzeyi, refahı düzeyi ile de doğru orantılıdır.  Yapılan araştırmalar iş kazalarının %50sinin kolaylıkla, %48ninde sistemli bir çalışma ile önlenebileceği ve % 2sininde önlenemeyeceğini ortaya koymuştur. İşyerindeki kaza riskleri tespit edilerek, önlemler alınması, iş kazalarını azaltacak ya da ortadan kaldıracaktır.

Kuruluşlar yasa gereği zorunlu olan iş güvenliği eğitimlerini tüm çalışanlara uzman kişilerce verdirmek zorundadır. Yangın eğitimleri de verilmesi gereken zorunlu eğitimlerden biridir. Hatta bu konu ile ilgili tatbikat bile yaptırılmalıdır. Çalışanlara uygun dinlenme, yemek ve soyunma odaları tahsis edilmelidir. Soyunma odalarında duş, lavabo, temizlik malzemeleri, soyunma dolapları bulundurulmalıdır. İş güvenliği için en önemli noktalardan biri de gelişmiş tüm kişisel koruyucu materyallerin işyerlerinde kullanılmasıdır. Göz yıkama duşları, merdivenlerde kaydırmaz bantlar, koruyucu maskelerin yeni çeşitleri, işlere göre geliştirilmiş eldivenler, emniyet kemerleri (paraşüt ve benzeri) materyaller sürekli değerlendirilmelidir. Gece çalışanlarda göz muayeneleri ve gece çalışma izinleri mutlaka alınmalı, iskelelerde korkuluklar olmalı, güvenlik ve uyarı levhaları mutlaka bulunması gereken yerlerde olmalıdır.

İşyerlerinde sağlıklı bir ortam oluşturmak için gürültü ve toz ölçümleri mutlaka yapılmalıdır. Bunları yasal zorunluluk olarak görmek yerine insanca, sağlıklı bir ortam oluşturmak için yapmak zorundayız. İşe girenlerin sigortaları hemen yapılmalı, periyodik muayeneler mutlaka uzman kuruluşlara yaptırılmalıdır. Tehlikeli işlerde çalışanlar günde 7,5 saatten fazla çalıştırılmamalıdır. İş güvenliği Mühendisi işin türüne göre çalıştırılmalı, bu konuda işveren ve çalışan üstüne düşen görevi yerine getirmelidir. Ama en büyük görev, vatandaşının sağlığını ve canını korumakla görevli olan, sosyal olduğu Anayasasında yazılı devlete düşmektedir.

Son olarak belirtmeliyim ki, Türkiye’de faaliyet gösteren sarı sendikalara (Gerçek sendikacılığın önünü tıkamak, sınıf örgütlenmesine engel olmak için ya devlet ya da patron müdahalesiyle kurulan) pek güvenmesem de tehlikeli ve ağır işlerde çalışanların sendikal faaliyetlere katılımları kendi çıkarlarına olacaktır.

Sağlıklı ve güvenlikli çalışmalar dilerim.

Nizamettin BİBER
Uzman İnşaat Mühendisi